Di nîqaşkirina pirsgirêka Kurd de fêmkirina Rojhilata Navîn

 

NAVENDA NÛÇEYAN - Piştî ku heyeta DEM Partî ya Îmraliyê bi Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan re hevdîtin kir şûnde çareseriya pirsgirêka Kurd hat nîqaşkirin. Bi taybet jî nirxandinên der barê fêmkirina çavkaniya krîza li Rojhilata Navîn tê jiyîn, rojevîbûna xwe diparêze.

 

Di 28’ê Kanûna 2024’an de heyeta ku parlametnerên Partiya Wekhevî û Dekrasiyê ya Gelan (DEM Partî) Pervîn Buldan û Sirri Sureya Onder nav de bi Abdullah Ocalan re hevdîtin kirin. Heyetê pêşniyara 7 xalî ya Abdullah Ocalan ji bo çareseriyê ragîhand, bi rayagiştî re parve kir.

 

Piştî hevdîtinên bi Abdullah Ocalan re pirsgirêka herî sereke ya Tirkiyeyê pirsgirêka Kurd bi giranî ha tnîqaşkirin û her kesî bala xwe da pirtûkên Abdullah Ocalan yên di pêvajoya li girava Îmraliyê de der barê pirsgirêkên li Rojhilata Navîn, pirsgirêka Kurd û netew dewletan nivîsandiye. Di serî de jî pirtûka ‘Li Rojhilata navîn krîza şaristaniyê û çareseriya şaristaniya demokratîk’ û ‘Pirsgirêka Kurd û çareseriya netewa demokratîk’ tên. Nirxandinên di van pirtûkan de ji bo fêmkirin û çareserkirina pirsgirêkên îro tên jiyîn,  li cihekî girîng cih digirin.

 

6 beş

 

Abdullah Ocalan bi pirtûka xwe ya ‘Li Rojhilata navîn krîza şaristaniyê û çareseriya şaristaniya demokratîk’ ya ji 6 beşan pêk tê pêvajoya dîrokî ya geşedanên li Rojhilata Navîn hatine jiyîn digire dest û rê û rêbazên çareseriya krîzan datîne holê.

 

Li ser hişmendiya dîrokê disekine

 

Abdullah Ocalan di beşa ‘têketinê’ ya pirtûkê de ji bo geşedanên li Rojhilata Navîn tên jiyîn bên fêmkirin çarçoveyekê datîne holê diyar dike ku wî bi xebateke hûr, girîng û baldarî ev pirtûk amade kiriye. Abdullah Ocalan wiha dibêje: “Divê em nîşan bidin. Di vî warî de ez qîmetek mezin didim jiyankirinê ne ji bo pêşerojê, ji bo kevneşopiya berê. Ji bo vê yekê herî zêde dîrok zanist û felsefe ye. Dîrok behsa miriyan dike, lê ji bo jiyana mirovane. Divê baş were zanîn ku jiyana civakî ya kesên ku haya wan a dîrokî tune ye, nikare watedar be. Divê neyê jibîrkirin ku çiqas hişmendiya dîrokî hebe, jiyana civakî jî ewqasî watedartir dibe. Ne tenê ew. Dikare bê gotin ku heta ku dîrok ji aliyê pêkhateyên madî û çandî ve û her wiha ji aliyê maneyê ve bê jiyîn jiyana civakî bi nirx e.”

 

Li dijî pêvajoyên dîrokê berxwedanên girîng!

 

Abdullah Ocalan diyar dike ku li dijî pergala modernîteya kapîtalîst di dîrokê de berxwedanên mezin pêş ketine û wiha dibêje: “Li dijî tecrubeya 200 salên dawî ya hegemonyaya kapîtalîst a li herêmê gelek rexne û berxwedanên hundir û derve hatin kirin. Têkçûn hevpariya wan e. Ji îslamîstên radîkal bigire heta yên nerm, ji komunîstan heta neteweperestan, ji lîberal heta muhafezekar, analîzên dîrokî û heyî yên li herêmê û avakirina sîstema wan ji serkeftinê dûr in. Ji ber vê yekê, veguheztina ji şaristaniya Ewropayê bi lêkolînên rojhilatnasiyê; Veguheztinên ku ji dîrokê ji aliyê her beş û civakê ve li gorî berjewendî û mebestên xwe hatine kirin, ne sentezek felsefî û ne jî pêşveçûn û teoriyek siyasî ya azad a serkeftî peyda kiriye. Di wateya van rexne û berxwedanan de pêşxistina sîstematîka şaristaniya demokratîk xwe li ser rêya rast a heqîqeta civakî ferz dike. (…)”

 

Giranbûna krîza netew dewletê

 

Abdullah Ocalan ji bo çarseriya dîrokî ya li ser Rojhilata Navîn sekinîn jî wiha tîne ziman: Ji ber vê yekê min hewce dît ku ez israr bikim ku divê dîrok gerdûnî be. Ji bo fêmkirina herêmê çareseriyeke gerdûnî neçar e. Her wiha, dîroka wê ya gerdûnî: Bi qasî dîroka 5 hezar salî ya şaristaniya navendî girîng e û ji serdema neolîtîk a 10 hezar salî ya ku herî kêm bi qasî wê girîng e, girîngî û pozîsyona herêmê geştir û balkêştir dike. Rojhilata Navîn di çareserkirina pirsgirêkên cîhanî û sentezkirina şaristaniyên nû de herî kêm bi qasî Ewropayê xwedî giraniya xwe ye. Eşkere bûye ku projeya Rojhilata Navîn a ku di salên 2000’î de ji aliyê hegemonyaya DYA’yê ve hatiye lezkirin, nikare bi awayekî yekalî tevbigere. Dibe ku Asyaya Rojhilat û Başûrrojhilatê û Amerîkaya Latîn karibin bi pergalê re bibin yek. Yekbûna hêsan a herêmê ku rola şaristaniya navendî ya dîrokî lîstiye, nayê hêvî kirin. Şaristaniya demokratîk vebijarkek e ku hem weke kevneşopiyeke dîrokî û hem jî di şert û mercên kûrbûna krîza heyî de wê girîngiya xwe zêde bike. Ji nû ve avakirina di çarçoveya netew-dewletê de dibe ku krîzê hîn kûrtir bike. Ne şirketên kapîtalîst û ne jî dewletparêzên netewe nikarin bi qasî mîrektiyên herêmî ku bi hezaran salan dom kirine û di dîrokê de bi hezaran caran pêk hatine, rola analîtîk bilîzin. Ji pirsgirêkên civakî re ne bersiv, bi sepandinên xwe yên îdeolojîk û pratîkî pirsgirêkan hem zêde dikin, hem jî girantir dikin. 

 

Her pergala ku li Rojhilata Navîn şansê wê yê çareseriyê hebe, divê beriya her tiştî bi netewperestî, zayendperestî, olperestî û zanistiya pozîtîvîst re hesabê îdeolojîk bi awayekî serkeftî ava bike û pêk bîne.

 

Dîroka gerdunî

 

Abdullah Ocalan di beşa duyemîn de jî wiha dibêje: “Rastiyên erdnîgarî, biyolojîk û civakî yên herêmê bi hev ve girêdayî ne. Wateya dîroka gerdûnî û berfirehbûna wê ya li herêmê bi awayekî şematîkî tê nîqaşkirin. Hewl tê dayîn ku têkiliya serdema neolîtîk û derbasbûna şaristaniyê û rola hegemonîk a şaristaniya navendî ya li herêmê bi wate bike. Cewhera şer û desthilatdariyê ku şaristanî bêyî wan nikare were pênasekirin û pêkhateyên dewletê di vê çarçoveyê de têne nirxandin. Nêzîkatiyek berawirdî di navbera şaristaniya navendî û şaristaniyên din de tê pêşkêş kirin."

 

Çavkaniya pirsgirêka Rojhilata Navîn 

 

Abdullah Ocalan di beşa sêyemîn de baldikşîne ser pirsgirêkên di civaka Rojhilata Navîn de tên jiyîn û van tiştan dibêje: “Îdeolojiyên şer û çalakiyên li ser gel tên meşandin, weke sedema sereke ya pirsgirêkên civakî tên nîşandan û rûxandina wan û kûrbûna pêvajoyên depresyonê tê nîşandan. Encamên veguhertina hêza hegemonîk a ku fonksiyona xwe winda kiriye û bingehên wê ji holê rabûne, li herêmê jî di vê beşê de têne nirxandin."

 

Îdeolojiya rizgariyê û hêzên berxwedanê

 

Abdullah Ocalan di beşa çarean de îdeolojiyên rizgariyê û hêzên berxwedanê digire dest û van tespîtan dike: “Sedemên têkçûna îdeolojiyên azadiyê û hêzên berxwedêr mijara sereke ya hemû nirxandin, nîqaş û lêpirsînan e. Di vê çarçoveyê de formên olîbûn û pêkhateyên eşîrî tên pêşkêşkirin. Parçebûna pergala ku ji hundir ve nikare çareseriyê pêş bixe, bi derbeyên dijwar ên ji derve û derketina qadên nû yên hegemonyayê, hewl tê dayîn weke mijareke din a girîng were şîrovekirin.”

 

Rola Ewropayê

 

Abdullah Ocalan di beşa pêncan de  jî wiha vedibêje: “Li ser kêmpêşketina şaristaniya Rojhilata Navîn û pirsgirêka civakî ya ku her tim krîz tê jiyîn tê nîqaşkirin. Rabûna hegemonîk a Ewropayê li ser kesên ku xwe civakeke îslamî dihesibînin bandoreke şokê dike. Dîsa têkiliya tevgerên Îslamî bi modernîteya kapîtalîst re jî mijareke girîng a nîqaşê ye. Rastiya kapîtalîzma ku bi xwe sîstemeke krîz û qezencê ye ku her ku diçe zêde dibe û her diçe kronîk dibe, hem wekî dewlet û hem jî rizgariya aborî, ji çareseriyê zêdetir bûye çavkaniya pirsgirêkan, dibe sedem ku li herêmê qeyranên dewletî û civakî bi hev ve girêdayî bin. Xwekuştinên îdeolojîk û operasyonî di vê çarçoveyê de têne nirxandin.

 

Wek çareserî şaristaniya demokratîk

 

Abdullah Ocalan di beşa şeşan de wiha dibêje: “Destkeftiyên demokratîk ên şaristaniya Ewropayê bi mîrateya xwe ya çandî ya dîrokî ve di avakirina îdeolojîk û pratîkî ya şaristaniya demokratîk de têne nirxandin. Konfederalîzma Demokratîk, civaka exlaqî û polîtîk, nîzama aborî ya ekolojîk û jin-navend weke saziyên çareseriyê yên girîng tên pêşkêşkirin.”