Newroz ve Orta Doğu’da kadınların özgürlük mücadelesi 

 

Derya Ceylan

 

HABER MERKEZİ - Newroz, Orta Doğu’da kadınlar için yalnızca baharın gelişi değil, aynı zamanda özgürlüğün, direnişin ve dayanışmanın sembolüdür. Kadınlar, her yıl yaşadıkları ülkelerde Newroz alanlarında bir araya gelerek, eşitlik ve adalet taleplerini haykırıyor. 

 

Newroz, yalnızca Kürt halkının değil, İran, Afganistan, Orta Asya ve Mezopotamya halklarının da binlerce yıldır kutladığı, baharın gelişini ve yeni başlangıçları simgeleyen kadim bir bayram. Bu bayram kadınlar için bir özgürlük ve direniş sembolüne dönüşmüş durumda. Orta Doğu’nun farklı bölgelerinde kadınlar, Newroz’u sadece doğanın uyanışı olarak değil, aynı zamanda toplumsal mücadelelerini hatırlatma ve dayanışma günü olarak sahipleniyor.

 

Newroz dosyamızın bu bölümünde, bayramın Orta Doğu’daki kadınların özgürlük mücadelesiyle nasıl iç içe geçtiği ele alınıyor, İran’dan Afganistan’a, Kürt kadın hareketinden Orta Asya’daki kadın dayanışmasına uzanan direnişine yer veriyoruz.

 

Newroz: Umut, direniş ve özgürlük 

 

Newroz’un kökenleri mitolojik ve destansı hikâyelere dayansa da, günümüzde birçok halk için politik ve kültürel bir direniş günü olarak anlam kazanıyor. Kadınlar, erkek egemen düzenlere, baskılara ve eşitsizliğe karşı verdikleri mücadelede Newroz’u bir dayanışma alanı olarak görüyor.

 

Kürt Kadın Hareketi ve Newroz

 

Kürt kadınlar için Newroz, yalnızca baharın gelişi değil, aynı zamanda özgürlüğün, direnişin ve kadın mücadelesinin de bir sembolü. Yüzyıllardır devam eden baskılara, asimilasyon politikalarına ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğine karşı verilen mücadelenin önemli bir parçası olan Kürt kadın hareketi, Newroz’u hem kimlik hem de hak arayışının en güçlü simgelerinden biri olarak sahipleniyor.

 

Kürt kadınlar, Newroz’u yalnızca kutlamakla kalmıyor; bu günü bir direniş ve dayanışma alanına çevirerek mücadelelerini daha görünür hâle getiriyor. Rojhilat’tan Güney Kürdistan’a kadar Kürt kadınlar, her yıl Newroz alanlarında bir araya gelip ulusal kıyafetleriyle halay çekerken, aynı zamanda özgürlük, eşitlik ve barış taleplerini yüksek sesle dile getiriyor.

 

Newroz’un Kürt kadın mücadelesindeki yeri 

 

Mitolojik kökenleri Demirci Kawa’nın zalim Dehak’a karşı başkaldırısına dayanan Newroz, yıllar içinde zulme, baskıya ve işgale karşı verilen mücadelelerle özdeşleşmiş durumda. Kürt kadınlar da bu mücadelede en ön saflarda yer alarak Newroz’un ruhunu yaşatıyor.

 

Kadınların hem ulusal kimliklerini hem de toplumsal cinsiyet eşitliği taleplerini dile getirdiği bir platform hâline gelen Newroz, kadın özgürlüğüyle halkların özgürlüğünü bir arada ele alan mücadele anlayışının en güçlü örneklerinden biri.

 

İran ve Rojhilat’ta kadınların Newroz direnişi

 

İran ve Rojhilat’ta kadınlar için Newroz, yalnızca baharın gelişini kutladıkları bir bayram değil, aynı zamanda özgürlük mücadelesinin ve toplumsal direnişin güçlü bir simgesi.

 

Özellikle 2022’de Jina Emînî’nin İran rejimine bağlı güçler tarafından katledilmesinin ardından başlayan ve ülke çapına yayılan protestolar, kadınların toplumsal özgürlük mücadelesini yeni bir aşamaya taşıdı. "Jin jiyan azadî" sloganıyla meydanları dolduran kadınlar, Newroz’u da bu mücadelenin bir parçası hâline getirdi.

 

Baskılara rağmen her yıl kadınlar Newroz’u bir protesto gününe çevirerek rejimin yasaklarına karşı sokağa çıkıyor, saçlarını açıyor ve toplumsal değişim taleplerini haykırıyor. Yasaklı şarkılar, özgürlük sloganları ve dayanışma mesajlarıyla Newroz, kadınlar için ataerkil düzen ve devlet baskısına karşı bir başkaldırı günü olarak yaşatılmaya devam ediyor.

 

Afganistan’da kadınlar ve Newroz: Sessiz direnişin sesi

 

Taliban’ın 2021’de yeniden iktidarı ele geçirmesi, Afganistan’daki kadınların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama katılımını büyük ölçüde kısıtladı. Üniversitelerin ve okulların kadınlara kapatılması, kadınların kamusal alandaki varlığının yasaklanması ve temel haklarının ellerinden alınması, Afganistanlı kadınları her zamankinden daha zor bir yaşamla karşı karşıya bıraktı. Ancak tüm bu baskılara rağmen, kadınlar mücadelelerini farklı yollarla sürdürmeye devam ediyor.

 

Kadınlar, evlerinde küçük çaplı kutlamalar yaparak, gizli toplanmalar düzenleyerek veya dijital medya aracılığıyla dayanışma mesajları paylaşarak Newroz’un direniş ruhunu yaşatıyor. Mezar-ı Şerif’te kadınların başlattığı dayanışma girişimleri, Newroz’u kadınların taleplerini dile getirdiği bir platform hâline dönüştürüyor.

 

Baskılara rağmen Newroz, Afganistanlı kadınlar için bir direniş ve dayanışma simgesi olmaya devam ediyor.

 

Orta Asya ve Mezopotamya’da kadın dayanışması 

 

Orta Asya ve Mezopotamya’da Newroz, toplulukların birlikteliğini güçlendiren, dayanışmayı artıran ve kadınların sosyal hayattaki rollerini daha görünür kılan önemli bir kültürel miras olarak yaşatılıyor.

 

Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan gibi ülkelerde kadınlar, eğitim, ekonomik bağımsızlık ve aile içi şiddet gibi konulara dikkat çeken etkinlikler düzenleyerek, Newroz’u toplumsal farkındalığı artıran bir gün hâline getiriyor.

 

Mezopotamya’da, özellikle Kürt kadınlar için Newroz, hem tarihsel hem de politik anlamı olan bir bayram. Güney Kürdistan ve Rojava’da kadınlar, Newroz’un ruhunu yaşatarak hem kültürel kimliklerini koruyor hem de toplumsal dayanışmayı güçlendiriyor.

 

Kadınların yaktığı direniş ateşi 

 

Kadınlar için Newroz, yalnızca baharın gelişi değil, aynı zamanda özgürlük, direniş ve dayanışmanın güçlü bir sembolü. Yüzyıllardır zulme, baskıya ve eşitsizliğe karşı verilen mücadelenin bir parçası olan bu bayram, kadınların özgürlük taleplerini dile getirdiği ve bir araya gelerek güç kazandığı özel bir gün olarak yaşatılmaya devam ediyor.

 

Bu yıl da Newroz meydanları, yalnızca ateşin etrafında halay çeken, renkli kıyafetleriyle baharı karşılayan insanlarla değil; eşitlik, adalet ve özgürlük için mücadele eden kadınların sesiyle yankılanacak. Kadınların yaktığı Newroz ateşi, geçmişten bugüne gelen direnişin, dayanışmanın ve umudun simgesi olmaya devam edecek.