Dîlan Babat

 

ENQERE - Parlamentera DEM Partiyê ya Qersê Gulistan Kiliç Koçyîgît, diyar kir ku her çalakiya ku li girtîgehê tê kirin divê weke rexneya li derve were nirxandin û got: "Girtî di şert û mercên herî dijwar de li hemberî vê sîstemê bi vîna xwe ji bo hebûnê têdikoşin. Girtîgeh ji bo me dengek in, divê em vî dengî mezin bikin, zêde bikin û li dijî vê tecrîdê li hemû qadên xwe yên jiyanê xeteke têkoşînê bimeşînin."

 

33 meh in agahî ji Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan nayê girtin. Li gel ku hemû serlêdanên hevdîtinê yên parêzeran bi hinceta “disîplînê” hatin redkirin, girtiyên siyasî yên li girtîgehên Kurdistan û Tirkiyeyê di 27’ê Mijdarê de ji bo tevlîbûna pêngava “Azadî ji Abdullah Ocalan re, pirsgirêka kurd re çareseriya siyasî" dest bi grevên birçîbûnê kirin. Grevên birçîbûnê 19 roj in berdewam dike. 

 

Her wiha bi pêşengtiya Komeleya Alîkariya bi Malbatên Girtiyan re (TUAY-DER) a Amedê, Komeleya Alîkarî û Piştevaniyê ya bi Malbatên Girtî û Hikûmxwaran re (TUHAY-DER) ya Wanê, Komeleya Alîkarî û Piştevaniyê ya bi Malbatên Girtî û Hikûmxwaran re ya Çûkûrovayê (Çûkûrova TUAY-DER), Komeleya Alîkarî û Piştevaniyê ya bi Malbatên Girtî û Hikûmxwaran re ya Akdenîz Edeneyê (AATUHAY-DER) û Komeleya Piştevaniya bi Malbatên Girtiyan re ya Marmarayê (MATUHAYDER) a Stenbolê jî bi dirûşma “Ji bo edaletê em tecrîdê bişkînin ji bo aştiyê em bibin dengê zindanan” Nobeta Edaletê dan destpêkirin û tevlî pêngavê bûn. 

 

Parlamentera Qers a Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) Gulîstan Kiliç Koçyîgît têkildarî tecrîda li ser Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan  û grevên birçîbûnê bersiv da pirsên ajansa me.

 

 

* Tecrîda mutleq a li ser Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan ev nêzî 3 sal in bênavber didome. Careke din ez dixwazim bipirsim tecrîd çi ye? Armanca pêkanîna tecrîdê çiye? Her wiha ez nirxandina we ya li ser tecrîda li Îmraliyê dixwazim bigirim?

 

Taybetmendiya mirov a herî bingehîn ew e ku civakbûn e. Taybetmendiya herî bingehîn a ku mirovan ji zindiyên din cuda dike, civakîbûn e. Dema ku ji civakê tê derxistin, li cewhera wê ya mirovatiyê tê astengkirin. Di hemû metnên hiqûqî, danezanên mafên mirovan û daxuyaniyên gerdûnî de tecrîd weke sûcê mirovahiyê tê binavkirin. Tecrîd bi xwe pêvajoyek e ku dê bibe sedem ku mirovîbûna xwe winda bike. Dema em li dîroka civakî dinêrin, em dibînin ku mirov bi civakîbûnê pêş dikeve û mirov xwe di nava civakê de pêş dixe. Têgîna îzolasyonê tê wateya îzolasyona mutleq û îzolasyon bi xwe jî bi rastî destwerdanek li ser cewhera mirov, sedema herî bingehîn a hebûna me ye. Dema mirov ji jiyana civakî qut dikin rastî îşkenceyê tê. Ya ku em jê re dibêjin tecrîd; di ruh, laş û psîkolojiyê de zirareke cidî heye. Em bi hezaran sedeman li dijî tecrîda li Îmraliyê derdikevin. Lê dema ku em van hincetan li hêlekê bihêlin, ez dixwazim bibêjim ku yekem tişta ku divê li hember bê kirin, parastina nirxên gerdûnî yên mirovî ye.

 

 

* Tevî ku parêzer û malbata wî ji bo hevdîtina bi Rêberê PKK'ê re her tim serî li Serdozgeriya Komarê ya Bûrsayê didin jî, serlêdan an tên redkirin an jî nayên bersivandin. Dîsa cezayên dîsîplînê yên nû hatin dayîn. Naveroka van cezayên dîsîplînê bi hinceta "Di çapemeniyê de cih digire" nayê dayîn. Hûn cezayên dîsîplînê yên li Rêberê PKK'ê hatine dayîn çawa dinirxînin?

 

Nêzîkatiyeke ku tecrîda Îmraliyê di nava rejîma hiqûqî ya niha ya Komara Tirkiyeyê de û ne jî di nava rejîma hiqûqî ya gerdûnî de rave bike, nîne. Em li vir behsa hiqûqê nakin, di rastiya xwe de ji roja ku Birêz Ocalan di Girtîgeha Girava Îmraliyê de hatiye girtin rejîmek bêhiqûqiyê hatiye avakirin. Em bi rejîmeke dadwerî û înfazê re rûbirû ne ku qanûnên dewletê tevlihev in û her roj qanûn têne binpêkirin. Ne pêkan e ku li ser bingeheke qanûnî nîqaşa ku em li vir dikin nîqaş bikin. Dewletek heye ku her roj, her saet qanûnê bin pê dike, dewletek heye ku daxwazên qanûnê pêk nayîne. Beriya hikûmeta AKP’ê jî ev yek bû û bi AKP’ê re kûrtir bû. Tecrîda li ser Birêz Ocalan û pêkanînên ku di şexsê Birêz Ocalan de bi rêya Girtîgeha Girava Îmraliyê tên meşandin, divê weke perspektîfa dewletê ya li ser kurdan, muxalîfan û girtîgehan were dîtin. Em li vir nîqaşeke siyasî dikin, erê, aliyekî hiqûqê ye, her roj hiqûq tê qetilkirin, lê ya herî bingehîn her tiştê ku em di şexsê birêz Ocalan de nîqaş dikin, divê weke nîqaşeke li ser nêzîkatiya Ocalan bê dîtin. Komara Tirkiyeyê ji bo demokratîkbûnê, nêrîna wê ya li ser pirsgirêka Kurd û parastina rejîma înfazê û yasayên wê. Zîndanek giravek heye ku ew dixwaze wekî hêz di destê xwe de bihêle. Ev hêz li dijî Gelê Kurd, civak, aştî, demokrasî, kar û xwarinê tê bikaranîn. Hişmendiya dewletê û îktîdar dixwaze rejîma tecrîdê bikar bîne. 

 

Em ji zû ve dibêjin; Tecrîda li Îmraliyê nîşaneya xitimandinê ye. Nêzîkatiya li hemberî Birêz Ocalan nêzîkatiya li hemberî Gelê Kurd û demokrasiyê ye. Em şahid in ku li ber çavê Birêz Ocalan dewlet ji berê heta îro bi mejiyeke faşîst gav bi gav hiqûqa xwe binpê kiriye. Dibe ku caran ji nedîtî ve bê ji ber ku bi demê re belav dibe, lê divê her kes vê yekê bipirse; Ev 33 meh in ji 4 girtiyên siyasî yên li girtîgehên vî welatî tu xeber nayê girtin? Ev di dîrokê de tiştekî nedîtî ye. Mînakên girtîgehên herî tund, girtîgeha Ebû Xirêb li Iraqê ye. Li vir pêkanînên girtîgehê ji yên girtîgehên herî tund derbas bûne. Li Amedê, li Ulucanlar a ku piştî derbeya 12'yê Îlona 1980'yî hat avakirin û di dîroka Tirkiyeyê de xalên herî tarî hişt, pêkanînên girtîgehê hene. Li wir jî nêzîkatiyên weke hevdîtina bi malbat û parêzeran re hebûn, ev jî mafê wan e. Mirov bi rengekî dijwar dikaribû nûçeyan bigihîne cîhana derve jî. Em di pêvajoyeke ku ji pratîkên pêvajoya derbeyê wêdetir derbas dibin.

 

 

Lê wekî ku pêvajoyek pir normal e tê nîşandan. Bi bêdengiyeke mezin re rû bi rû maye, ev 33 meh in ji 4 girtiyên ji girtîgehên di nava sînorên Komara Tirkiyeyê de agahî nayê girtin, em bi israr serlêdan dikin û pêşniyazpirs pêşkeşi meclisê dikin. Li vê girtîgehê çi diqewime? Em dipirsin. Em dixwazin ji vir agahiyan bigirin, em dibêjin gelê me meraq dike. Weke welatiyekî, parlementer, malbat û parêzerên Birêz Ocalan em dibêjin hûn vî mafî bin pê dikin. Dema em dipirsin hûn çima vî mafî binpê dikin vê yekê bi cezayên dîsîplînê yên ku sedema wê jî diyar nakin rewa dikin.

 

Gelo ji bo demeke wisa dirêj dikare cezayê dîsîplînê yê demkî were dayîn? Hûn qedexe dikin ku mirov hev bibînin, lê hûn destûrê didin wan ku mafên xwe yên telefonê bikar bînin, hûn qedexe dikin ku ew bi malbatên xwe re bibînin, lê hûn destûr didin ku ew bi parêzerên xwe re biaxivin. Lê pêvajoyeke cezayê dîsîplînê ya ku tê de ji her alî ve danûstandin tune be, tenê ji bo Îmraliyê û Birêz Ocalan çawa dikare were sepandin? Her roj Komara Tirkiyeyê û wezîrê dadê sûcê îşkenceyê dikin. 

 

Divê hiqûqa navneteweyî û CPT di vê pêvajoyê de bêdeng nemînin, lê di vê pêvajoyê de hemû sazî bêdeng dimînin. Em dibînin ku nirx û hiqûq tên xerakirin. Ew lingê zindana vê guherîna rejîmê pêk tînin. 33 meh in tu agahî negirtine weke ku tiştekî asayî be li ser me ferz dikin, lê ev ne rewşeke asayî ye. Ev hukmê înfazê ye ku bi demê re belav bûye. Em nikarin vê pirsgirêkê tenê pirsgirêka Kurd, demokrat û DEM Partiyê bibînin. Ev pirsgirêk pirsgirêka her kesî ye û pirsgirêka qada navneteweyî ye jî.

 

 

* Par ji bo hevdîtina bi Abdullah Ocalan re li Tirkiye, Kurdistan, Rojhilata Navîn û li gelemperiya cîhanê, di serî de DBP û HDP’ê serlêdan hatin kirin. Li gel van serlêdanên hevdîtinan partiya we li Meclîsê Nobeda Edaletê girt. We bersivek ji serlêdanên hevpeyivîna xwe wergirtiye? Hûn nebûna bertekên erênî an jî neyînî çawa dibînin?

 

Wezîrê Dadê jî parçeyekî bêhiqûqî ye. Bersiva wan tune, îro Wezareta Dadê sûcê îşkenceyê qebûl nake. Ew bi xwe jî bûye alîyekî sûcê îşkenceyê. Dema ku em pirsan dikin, bersiva wan tune, ji ber ku ew biryara vê yekê siyasî didin. AKP îro bi pergala tecrîdê ya ku îtîfaqa MHP’ê li Îmraliyê pêk tîne, tifaqên pergala ku bi rastî dixwaze ava bike, girêdide. Nîzameke nû ya civakî û rejîmeke dewletî tê avakirin û aliyê herî bingehîn ê vê avakirina rejima nû jî ew e ku pirsgirêka kurd bê çareserî bê hiştin. Mafên hemwelatîbûnê yên destûrî û daxwazên wekhevî û azadiyê yên Gelê Kurd bi polîtîkayên ewlehiyê tên binpêkirin. Em baş dizanin ku biryareke siyasî dane. Wezareta Dadê jî vê biryara siyasî bi cih tîne. Li vir em ê hemû serlêdanên xwe yên hiqûqî bikin, em têdikoşin û em ê zêdetir bikin, lê divê em vê hişmendiyê bi rêxistin bikin; Ji bo rêxistinkirina heqîqetê berpirsyariya me heye. Divê em nîşan bidin ku her welatiyê ku di nava vê civakê de dijî, rasterast an jî nerasterast di bin bandora pirsgirêka kurd de ye.

 

Di mijara çareseriya pirsgirêka kurd de, rola muxatabê sereke Birêz Ocalan e. Di aştiyê de, perspektîfa ku berê Birêz Ocalan gotibû, ji bo demokratîkbûna Rojhilata Navîn û çareseriya demokratîk divê pirsgirêka kurd ji hemû gelên Tirkiyeyê re bê ravekirin û ev rastî bê gotin. Divê ev fikir ji her kesî re bê ragihandin, ji ber ku desthilatdarî bi xwe û partiya desthilatdar qada sûc ava kirine, bi rêya partiya me li ser têkoşîna Gelê Kurd Îmraliyê krîmînalîze dikin. Rola ku wê Îmraliyê ji bo aştiyê bilîze, ji aliyê civakê ve tê dûrxistin. Îro yek ji sedemên sereke yên tecrîdê jî ev e. Dema ku bi Îmraliyê re muzakere dihat kirin, Birêz Ocalan digot, "Eger firsendê bidin min ez ê di nava hefteyekê de pirsgirêka Kurd çareser bikim." Hiş û perspektîfek wisa heye, li aliyê din jî hişmendiyeke din heye ku ji sibê heta êvarê dibêjin welat, milet, al. Lê bi talankirinê welat birêve dibe. Ji ber ku ev herdû alî dê di nava civakê de bê ber hev, deriyên Îmraliyê hatine kilîtkirin. Ji ber vê yekê em nikarin dengê Îmraliyê bibihîzin, ji ber ku hikûmet baş dizane dengê ku em ê bibihîzin dê bibe dengê aştiyê. Hikûmet jî baş dizane ku dengê ku em ê bibihîzin dê avakirina pêşeroja hevpar a Tirkiyeyê be. 

 

 

* Di 10'ê Cotmehê de li gelek deverên cîhanê hemwext kampanya "Ji Abdullah Ocalan re azadî, ji pirsgirêka Kurd re çareseriya siyasî" hat destpêkirin. Piştre têkildarî kampanyayê daxuyanî hatin dayîn û li Tirkiye û Kurdistanê tevlîbûn pêk hat. Starta vê kampanyayê jî ji aliyê dostên gelê Kurd ve hat dayîn. Hûn ê vê yekê çawa dinirxînin?

 

Niha em baş dizanin ku felsefe û perspektîfa birêz Ocalan ne tenê felsefeya perspektîfê ya ku bi têkoşîna gelê Kurd û sînorên hemwelatîbûna destûrî ve bisînorkirî ye, ji ber ku perspektîfa Birêz Öcalan ji vê yekê wêdetir e. Birêz Ocalan li dijî feraseta monîst, zayendperest û neteweperest a ku modernîteya kapîtalîst a îroyîn li ser me ferz kiriye, nexşerêyek ku çawa civakek û jiyanek nû tê avakirin nîşanî me dide. Nîşan dide ku sîstemeke ku gel, bawerî, civak, jin û beşên civakî tê de bi hev re bijîn dikare were avakirin û ev jî pêkan e. Dema ku tîne ziman ku modernîteya demokratîk bi hezaran sal e heye û heta îro hatiye, li dijî her cure modernîteyê û pergalên serdest vê civakê sîstematîk dike. Gelek kesên xwedî fikir ev yek pênase kirine, lê ew vê sîstematîze dike û nexşeya rê ya ku dê di pêşerojê de jiyanek nû dikare bê avakirin  nîşan dide. Fikri û nêrînên wî tên xwendin û her roj alîgirên wî tên dîtin. Li zanîngehan panel hatin lidarxistin û fikrên w hatin nîqaşkirin, gelek feylesofan li ser vê niqaş kir û gotar nivîsandin. Wî rê vekir ku gelê Kurd mafên hemwelatîbûna wekhev û rewabûna têkoşîna xwe li cîhanê belav belav bike. Îro hûn herin ku derê, hûn nikarin demokrat, fîlozof û ramanwerekî ku bibêjin têkoşîna gelê Kurd a ji bo wekhevî û azadiyê ne rast e, bibînin. Têkoşîna gelê Kurd di cihekî pir mafdar de radiweste. Li çar aliyê cîhanê dostên gelê Kurd û yên dixwazin bi Kurdan re bimeşin vê yekê tînin ziman. Têkoşîna gelên cîhanê tam bi vî rengî mezin dibe û bi ser dikeve. Em li ku derê cîhanê bin li kêleka gelên bindest dimeşin. Têkoşîna  gelê Filistînê pir tê axaftin, li Tirkiyeyê bi piranî mezhebên olî bi rêya Hamasê têkoşîna Filistînê hembêz dikin. Di dema ku Hamaseke bi rêk û pêk tunebû van derdorên oldar têkoşîna gelê Filistînê jî nedidîtin, gelê Kurd li kêleka têkoşîna gelê Filistînê bû. Têkoşîna gelê Kurd ewqas gerdûnî ye. Têkoşîna me ya navneteweyî ya li dijî vê îro encamên wê hene. Bi taybetî di şexsê Birêz Ocalan de li çar aliyê cîhanê nivîskar, feyleso û saziyên dost li dijî tecrîdê û ji bo di zûtirîn demê de rakirina tecrîdê bang dikin û çalakiyan li dar dixin. Ji bo me zanîna ku em ne bi tenê ne û dîtina têkoşîna me ya mafdar li her derê me bi hêz dike.

 

 

* Ez dixwazim balê bikişînim ser grevên birçîbûnê, beriya niha jî me şahidiya gelek grevên birçîbûnê kiribû, di encma grevên birçîbûnê yên bi pêşengiya Leyla Guven de hatin destpêkirin 8 kesî jiyana xwe ji dest da û piştre bi Abdullah Ocalan re hevdîtin pêk hat. Lê piştî vê dîsa hevdîtin hat astengkirin. Niha dîsa li girtîgehan greva birçîbûnê dest pê kiriye. Hûn dixwazin li ser vê yekê çi bibêjin?

 

Her çalakiya ku li girtîgehê tê kirin divê weke rexneya li derve were nirxandin. Îro hevalên me yên li girtîgehê, ji xwe bi zextên  dewletê re rû bi rû ne. Di şert û mercên herî dijwar de li hemberî vê sîstemê bi vîna xwe ji bo hebûnê têdikoşin. Biryara çalakiya dîsa li girtîgehan, li ser mijareke ku bi jiyana her kesî ve girêdayî ye, nîşaneya kêmbûna rêhevaltiya me ye. Em baş dizanin ku girtîgeh li hemberî tecrîdê gelekî hestiyartir in, girtiyên siyasî yên di bin tecrîdê de sînorên wan yên toleransê nînin û nikarin bêdeng bimînin. Lê divê bê diyarkirin ku ev berpirsyarî dikeve ser milê me yên li derve. Yên li derve ne, siyaseta demokratîk, gel û saziyên me berpirsyar in ku li dijî vê tecrîdê têkoşînê hîn mezintir bikin. Careke din divê em dubare bikin ku biryara ji nû ve destpêkirina çalakiyan li girtîgehan ji bo me yên li derve rexneyeke pir giran e. Ew ê heta 15’ê Sibatê di greva birçîbûnê de bin, lê girtîgeh qadeke ku gelê Kurd ji bo têkoşîna xwe ya wekheviyê û li dijî tecrîdê bedelên herî giran daye ne. Di vê dema ku em di pêvajoyeke nû de ne, divê em ji derve dengê xwe bilind bikin dengekî bilind bilind bikin. Girtîgeh ji bo me dengek in, divê em vî dengî mezin bikin, zêde bikin û li dijî vê tecrîdê li hemû qadên xwe yên jiyanê xeteke têkoşînê bimeşînin da ku girtiyên siyasî yên di şert û mercên giran de di vî warî de rihet bikin.

 

 

* Weke DEM Partiyê hûn ê di dema pêş de derbarê tecrîd û kampanyayê de çi bikin, hûn ê di vî warî de kîjan rêbazê bişopînin?

 

Weke partiyeke siyasî rojev gelekî mijûl e. Em ji hilbijartinên giştî derketin, me civînên cidî pêk anîn, me civîneke lijneyê pêk anî. Wê demê me kongreya xwe pêk anî, niha hilbijartinên herêmî hene û em amadekariyan dikin. Helbet em zemîna diyalogê pir girîng dibînin û ji her cure zemînên diyalogê re vekirîne. Em dikarin bi hev re rêya aştiyeke bi rûmet ava bikin. Lê rêya vê aştiya bi rûmet li ku ye? Ev di daxwaza civakê re derbas dibe, li dijî tecrîdê di civakbûyînê re derbas dibe. Bêyî van, bandora tiştên ku em dibêjin dê bisînor be. Niha divê civak vê bûyerê bigire dest û bêje 'baş e'. Dixwaze ji hikûmetê re diyar bike ku gelê Kurd êdî nikare zêdetir xwîn, rondik, pevçûn û wêraniyê ragire. Ev bi rêxistinbûn û têkoşînê pêk tê. Di serdema nû de ji bo ku ev zîhniyeta çareseriyê bê derbaskirin û were qebûlkirin çi ji destê me bê em ê bikin. Têkoşîna me ya li dijî tecrîdê wê bênavber bidome. Me di bin navê tecrîdê de hem têkilhev û hem jî yên jinan gelek civîn kirin, me pêvajoyeke kampanyayê dest pê kir û didome. Me di 18'ê Mijdarê  de ber bi Gemlîkê ve meş pêk anî. Ligel hemû astengî, binçavkirin û zextan em heta Gemlîkê çûn. Me daxuyaniyên xwe dan, ji niha û pê ve jî em ê  çalakiyê bidomînin. Em ê li Meclîsê û li kolanan gotinên xwe bibêjin, lê di mijara bingehîn a ku gelê me nayê qebûlkirin de em ê bi gelê xwe re xeta têkoşînê kûrtir bikin.  Em dixwazin bînin bîra we ku yê dewletê bîne ser maseyê gel e. Gelê me li dijî tecrîdê, bi daxwaza aştiyê ya di pirsgirêka Kurd de dikare dewletê careke din ber bi çareseriyê ve bibe û em ê di vî warî de erka xwe pêk bînin.