DÊRSIM - Parêzer Gamze Yentûr, diyar kir ku di alîkariya jinan a li dijî qirkirina jinê de rêxistinbûyîneke mezin heye û got, "Jin ancax dema ku bibin kirde dikarin biguherînin û veguherînin."

 

Zêdebûna zimanê şîdet û şer li welat herî zêde bandorê li jiyana jin û zarokan dike. Di encama vê ziman û polîtîkaya ku tundiya li ser jiyana jin û zarokan nîşan dide, li Kurdistan û Tirkiyeyê herî kêm 191 jin û 26 zarok hatin qetilkirin, 96 jin û 10 zarok jî bi guman jiyana xwe ji dest dan. Rêvebera Federasyona Komeleyên Dêrsimê (DEDEF) Parêzer Gamze Yentûr, tundî û rêbazên têkoşîna li dijî tundiya li ser jinan nirxand.

 

'Hûn xwe ewle nabînin'

 

Gamzeyê bal kişand ser pirsgirêkên jinan ên li Dêrsimê, bal kişand ser polîtîkayên şerê taybet ên li bajêr. Gamze, anî ziman ku ji ber çavê leşker û polîsan ên di çarçoveya polîtîkayên şerê taybet de li jinan dinêrin ew dilgiran in û got, "Piştî saetekê, dema ku li cihên ku herêmên leşkerî lê ne, tarî dibe, tirseke civakî çêdibe. Civak dibêje leşker dê tiştekî bi te bikin. Pirsgirêka Gulistan Doku xala dawî ya vê ye. Ji ber vê yekê divê tiştek were kirin. Ev rewş li metropolan jî heye, lê li Dêrsimê ji ber polîtîkayên şer hê zêdetir ev rewş heye. Hûn xwe ewle nabînin."

 

'Ji bo pêkanîna qanûnan pêwîstî bi têkoşînê heye'

 

Gamzeyê, anî ziman ku hikûmet di polîtîkayên xwe yên bêcezakirinê de jî "nepotîzmê" nîşan dide, ji bo pêkanîna qanûnan girîngiya civakîbûnê nîşan da û got, "Dê guhertinên civakî çêbibin. Mirov bi tenê bi cezayan naguhere, lê ev rastiyek e ku bandora ceza heye û di heman demê de ev siyaseta bêcezakirinê mirovan teşwîq dike. Polîtîkayeke din a bêcezakirinê di navbera kesekî asayî yê klasîk ku jinekê dikuje û karmendekî dewletê yê kesekî dikuje, heye. Rastiyek Musa Orhan heye. Di encamê de mejiyê baviksalarî mirovekî asayî diparêze, lê têr nake, ger mirov di asta dewletê de bin, ger hûn personelên wê bin, siyaseta bêcezakirinê du qat tê meşandin. Ji ber vê yekê, dema ku ew li bajarên li vê herêmê çêdibe hê bêtir belav dibe. Ji ber vê yekê divê têkoşîn were kirin. Têgihîştina desthilatdariya heyî diyar e. Heya ku em di vê wateyê de tiştekî nekin, tiştek nayê guhertin. Qanûn gelek daneyan dide we, lê hin rêbazên cezakirinê nayên sepandin. Civakek civakî jî ji bo pêkanîna qanûnan pêwîst e. Ji ber vê yekê ya herî girîng a ku em ê li ser vê yekê bikin ew e ku jin li vir çi bikin, çawa li hev bicivin û em ê çawa vê polîtîkaya bêcezakirinê paşve bikşînin."

 

'Pêdivî bi rêxistinbûnê heye'

 

Gamzeyê anî ziman ku pêwîstiya jinan bi rêxistinbûneke berxwedêr heye û wiha got: “Li şûna formalîzmê, divê em çawa jin weke kirde têxin nav nîqaşan. Pirsgirêka sektora rêxistinkirî ev e. Ji ber ku em rasterast nikarin ji mirovan re bibêjin werin vê yekê bikin, pêwîst e em weke saziyên xwerêveberiyê bi jinan re biçin û vê bikin. Ji ber ku pêvajoya civakî pir paş ketiye, em di rêxistinkirina jinan de zehmetiyan dikişînin. Ji ber ku em tirsiyan, lê tevî vê yekê jî dînamîzma jinê baştir e. Di van salên dawî de tevgera jinan li Kurdistan û Tirkiyeyê jî gelekî xurt bû. Bi taybetî me weke jin meclîsa jinan ava kir. Em çi ji destê me tê, dikin ku ev fonksîyonel bibe, lê tiştek weha jî heye. Dema jin bizewice û li zarokên xwe xwedî derkeve, cudakirina wê ji wê civakê zehmet dibe. Bi sebrê gav bi gav nîşan didin. Baş e, bila mirov werin, bila mirov werin xwe bi rêxistin bikin, bila hebe. Jin encax eger bibin kirde dikarin biguherînin û veguherînin. Hin ji vê yekê hewce ne. Divê rêxistin û sazî bi vî awayî li vê yekê binêrin.”