Tarihte adı geçmeyen, yaşanmış en büyük katliamlardan biri olan Zilan Katliamı, 93 yıl önce bugün yaşandı.

 

Katliamda, 44 köy ateşe verilerek binlerce kişi katledildi. Resmi tarihte yer verilmeyen bu katliam, halkın ‘Zilan Katliamı’ olarak adlandırdığı olay, 1926’da Biroyê Haskê Teli’nin (İbrahim Ağa) Ağrı Dağı’nda devlete başkaldırmasıyla başladı.

 

Lübnan’da kurulan Xoybûn örgütü, 1929’da isyana müdahil oldu. Dağınık şekilde savaşan isyancıları toparlaması için Xoybûn, Berzenci Aşireti’ne mensup Seyid Resul’ü Zilan Deresi’ne (Geliyê Zilan) gönderdi. Seyid Resul, beraberindeki 400 kişilik grubuyla Erciş’i kuşattı. Uzun süren çatışmalar neticesinde geri çekilen isyancılar İran’a geçti. Bunun üzerine Erciş’te yüzbaşı olarak görev yapan Derviş Bey, müfrezesini alarak Zilan Deresi’ni ablukaya aldı.

 

Binlerce kişi toplu bir şekilde makineli tüfeklerle taranıp katledildi. Sağ kalanlar da sürgün edildi. Köylülerin hayvanlarına ve diğer malvarlıklarına el konuldu. Cenazelerin altından sağ çıkan ya da kaçıp hayatını kurtaran köylüler, uzun süre kaçak yaşamak zorunda kaldı. Zilan Katliamı’nda yaşamını yitirenlerin sayısı 15 bin olarak gösterilse de, dönemin tanıkları ve kimi farklı kaynaklar gerçek sayının 40 binden fazla olduğunu iddia ediyor.

  

Tarihte bugün yaşanan kimi önemli gelişmeler şunlar: 

 

1863: Birleşik Krallık’ta arkeolojide öğretim görevlisi olarak atanan ilk kadın olan Margaret Alice Murray, bugün dünyaya geldi. Tarihçi, arkeolog ve aynı zamanda bir antropolog olan Margaret, 1898’den 1935’e kadar Üniversite Koleji’nde (UCL) çalıştı. 1953’ten 1955’e kadar Folklor Topluluğu’nun başkanı olarak görev yapan Margaret, Kadınların Sosyal ve Siyasi Birliği’ne katılarak UCL’de kadınların statüsünü iyileştirmeye çok zaman ayırarak birinci dalga feminist hareketle yakından ilgilendi. Margaret, Birinci Dünya Savaşı nedeniyle Mısır’a dönemediği için araştırmasını cadı kültü hipotezi, Erken Modern Hıristiyanlığın cadı denemelerinin bir boynuzluya adanmış, hayatta kalan Hıristiyanlık öncesi pagan bir dini yok etme girişimi olduğu teorisi üzerine odakladı.

 

1889: Estonya Parlamentosu’na seçilen ilk kadın olan Emma Asson, bugün dünyaya geldi. Özellikle eğitim ve cinsiyet eşitliği alanında bağımsız Estonya’nın ilk anayasasının oluşturulmasına katılan Emma, 1912’de Estonca dilinde ilk tarih ders kitaplarından bazılarını yazdı.

 

1954: Meksikalı ressam Frida Kahlo, 6 Temmuz 1907’de dünyaya geldi. 18 yaşında geçirdiği kaza sonrasında, hasta yatağında iyileşmeye çalışırken resim yapmaya başladı. 67 yıl önce bugün hayata veda eden Frida, hasta olduğu süreçte resim yapmaya başladı. Yaşamını çalışmak ve tablolar üretmekle sürdüren Frida, yaşarken kültürel seçkinler arasında belli bir ünü olsa da 1970’li yıllara dek “ressam Diego Rivera’nın eşi” sıfatıyla anılıyordu. Bugün, yirminci yüzyılın en önemli sanatçılarından biri olarak kabul görmesinde feminist sanat tarihçilerinin önemli bir rolü olduğu yadsınamaz.

 

Doğum tarihini 1910 Meksika Devrimi olarak gösterecek kadar, Meksika'yla ve devrim fikriyle özdeş bir yaşam sürmeye çalışan Frida, modern yaşamın özel-kamusal bölünmüşlüğünün, bütün değer yargılarını alaşağı edecek bir devrimle aşılabileceğine ilişkin romantik bir inançla sanatına sarıldı ve 'kişisel olan politiktir' fikrinin somut bir modelini oluşturdu.

 

2020: Oyuncu Kelly Preston, 2 yıldır tedavi gördüğü meme kanserinden kaynaklı 57 yaşında hayatını kaybetti. ‘Mischief’, ‘Şapkalı Kedi’ gibi filmlerde rol alan Kelly’nin yaşamını yitirdiğini 29 yıllık eşi John Travolta sosyal medya hesabından doğruladı.

 

2020: Güney Afrika Cumhuriyeti’nin apartheid rejimiyle mücadelesinde yer alan Winnie Madikizela-Mandela ile Nelson Mandela’nın kızları olan Zindzi Mandela, bir yıl önce bugün yaşamını yitirdi. Zindzi'nin ölüm sebebi ise henüz öğrenilemedi. Güney Afrika Devlet Başkanı Matamela Cyril Ramaphosa, Twitter’dan yaptığı açıklamada “Üzüntümüz, Nelson Mandela’nın doğum gününden sadece birkaç gün önce öğrendiğimiz bu kayıpla daha da arttı” ifadelerini kullandı.