ANKARA - HDP, 2021’de Kürtçe’ye yönelik baskı, yasak ve engellemeleri içeren bir almanak hazırladı.  

 

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kürtçe Yol Haritası İzleme Komisyonu, 2021'de Kürtlere yönelik saldırı, baskı ve yasaklara ilişkin “Kürtçe’ye yönelik engeller” ismiyle almanak hazırladı. 2021'de Kürtçeye yönelik yasaklar, kısıtlamalar ve saldırıların yer aldığı almanakta gün gün yaşananlar sıralandı.

 

Almanakta 2021’de Kürtçeye yönelik baskılar şöyle sıralandı:

 

Ocak  

 

2 Ocak: AKP’li Artuklu Belediyesi, köylerin isimlerinin yer aldığı tabelalarda Kürtçe harfler X, W ve Q harfleri kaldırılarak, Türkçe harflerle kullanıldı.

 

5 Ocak: Van Cezaevi yönetimi tutuklu gazeteci Adnan Bilen’e Kürtçe Xwebûn gazetesi vermedi.

 

12 Ocak: Tokat Cezaevi’nde tutuklu bulunan Fırat Darı’ya, annesiyle Kürtçe konuşması şifreli sayılarak, bir ay iletişim cezası verildi.

 

Şubat  

 

5 Şubat: HDP Gençlik Meclisi üyesi 4 kişi hakkında hazırlanan iddianamede, Kürtçe ezgiler suçlama konusu yapıldı.

 

16 Şubat: Yazar Rezan Tovjin’in, Sidar Jir’in kitabı Şerm’e sponsor olarak Google’de reklam verme talebi, Kürtçe desteklenmeyen bir dil olduğu için reddedildi.

 

Mart

 

2 Mart: Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD), hazırladığı raporda Diyarbakır D Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuklulara Kürtçe mektuplar verilmediğini belirtti.

 

6 Mart: Türkiye’de 20 bin öğretmen atamasında 25 Rusça, 210 Almanca, 503 Arapça, 938 İngilizce için kontenjan verilirken, Kürt dili için 3 kontenjan ayrıldı.

 

8 Mart: İçişleri Bakanlığı, şiddete uğrayan kadınların KADES uygulamasına başvurabileceğini belirterek, KADES’in Türkçe, Farsça, Arapça, İngilizce, Rusça ve Fransızca dillerinde başvuru yapılabildiğini duyurdu. Türkiye’de Türkçeden sonra en çok kullanılan Kürtçe ise KADES uygulamasında yer almadı.

 

12 Mart: Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevi yönetimi tarafından koğuşlarda bulunan Kürtçe kitaplara el konuldu.

 

19 Mart: MEB tarafından “Kentimiz Diyarbakır” kitabında Kürt ve Kürtçeden tek bir cümle kullanmazken, kentte kullanılan dili Azerbaycan’ın Bakü kentinde kullanılan dile benzetti.

 

25 Mart: Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanan siyasetçi TJA aktivisti Ayla Akat Ata’nın Kürtçe savunma vermek istemesi üzerine mahkeme başkanı Ramazan Dundar, “Boş konuşma, anlamıyoruz” dedi.

 

31 Mart: Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanan TJA Dönem Sözcüsü Ayşe Gökkan’ın Kürtçe savunma yapması engellendi.

 

Nisan

 

6 Nisan: Mardin’in Nusaybin ilçesinde bulunan Giremira köyünde lise öğretmeni Twitter hesabından “Allahım artık tayinim çıksın. Bu insanların Kürtçe konuşmasına tahammülüm kalmadı” dedi. Nusaybin Kaymakamlığı yaptığı açıklamada öğretmeni korudu.

 

7 Nisan: HDP Milletvekili Sıddık Taş, Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’a anadilde eğitime dair bir çalışma yapılıp, yapılmadığını sordu. Bakan Selçuk, “Türk vatandaşlarına Türkçe dışında bir dil anadil olarak okutulup, öğretilemez” yanıtını verdi.

 

8 Nisan: Diyarbakır’a bağlı Silvan ilçe belediyesine atanan kayyım, Kürtçe, Türkçe ve İngilizce yazılı tabelayı indirerek Türkçe yazılı tabelayı astı. 

 

21 Nisan: HDP Şırnak Milletvekili Hasan Özgüneş’in sorusunu yanıtlayan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, “Resmi dil Türkçe olduğu için uçaklarda Kürtçe anons yapılmıyor” dedi.

 

Mayıs 

 

5 Mayıs: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi kayyımı, Sipan Caddesi’nin ismini Abdulkadir Aksu Caddesi olarak değiştirdi. 

 

20 Mayıs: 41 yaşındaki Enver Yılmaz, 20 yaşında iken Kürtçe eğitim hakkı için attığı slogan nedeniyle Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde yargılandı ve ceza aldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından cezası bozulan Yılmaz’ın, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nden ihracını ise İstinaf Mahkemesi onayladı.

 

30 Mayıs: Fatime Demir, Diyarbakır D Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan oğlu Emrullah Demir’i görmeye gittiği sırada diğer tutukluların durumunu Kürtçe konuşarak sorduğu gerekçesiyle oğluna 6 ay görüş cezası verildi.

 

Haziran

 

4 Haziran: Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce, katıldığı bir televizyon programında anadil eğitimi hakkında sorulan soruyu, “Anadilde eğitim pedagojik bir meseledir. Kürtçe pedagojik eğitime uygun değildir” diye yanıtladı.

 

10 Haziran: Bayburt M Tipi Cezaevi’nde tutulan Nudem Duran, Kürtçe şarkı gerekçesiyle bir aylık iletişim cezası aldı.

 

Temmuz

 

9 Temmuz: Decathlone mağazasının 30 dilde “Hoş geldiniz” diye yazdığı pankartta Kürtçe yer almadı.

 

10 Temmuz: Demokratik İslam Kongresi ve DİAY-DER’in 9 üyesi, Kürtçe hutbe okudukları ve cemaat önünde namaz kıldıkları gerekçesiyle tutuklandı.

 

Ağustos

 

19 Ağustos: 2016 yılında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edilen Selahattin Barınç’ın başvurusu 3 yıl sonra OHAL İnceleme Komisyonu tarafından KÜRDİ-DER üyesi olduğu gerekçesiyle reddedildi.

 

22 Ağustos: Elazığ Cezaevi’nde tutulan DTK Eşbaşkanı Leyla Güven, HDP Diyarbakır İl Eşbaşkanı Hülya Alökmen, ESP üyesi Fethiye Ok Çiçek’in de aralarında bulunduğu 9 kadın tutuklu hakkında Kürtçe şarkı söyledikleri, anlaşılmayan bir dilde halay çektikleri, anlaşılmayan marş okudukları gerekçesiyle disiplin soruşturması başlatıldı. Aynı gerekçelerle 9 kadına görüş ve iletişim cezası verildi.

 

24 Ağustos: Show Tv’de program sunucusu Didem Arslan, kendisine bağlanan ve Kürtçe konuşmak isteyen kişiyi yayından alarak, “Türkçe konuş, burası Türkiye Cumhuriyeti” dedi.

 

Eylül

 

5 Eylül: Adana Kürkçüler T Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan Mehmet Emin Ado’dan kendisini ziyarete gelenlerden isimleri Kürtçe olanlara dair dilekçe sunması istendi.

 

7 Eylül: Sincan Cezaevi’nde tutulan ve yerine kayyım atanan Karayazı Belediye Eşbaşkanı Melike Göksu ve 3 kadın tutuklu hakkında Kürtçe şarkı söyledikleri ve halay çektikleri gerekçesiyle bir ay iletişim cezası verildi.

 

10 Eylül: Adana’nın Seyhan ilçesine bağlı Onur Mahallesi’nde çoğu Kürt öğrencilerin bulunduğu okulda, “Ya Türkçe konuş ya da sessiz ol” diye yazıldı.  

 

13 Eylül: Bakırköy Cezaevi yönetimi, kadın tutukluları Kürtçe şarkı söyledikleri ve halay çektikleri gerekçesiyle disiplin cezasıyla tehdit etti.

 

29 Eylül: Bitlis merkezde, aralarında Kürtçenin de yer aldığı 5 dilde yazılan Kuran’da geçen İhlas Suresi tabelası kaldırıldı, Kürtçe çıkarıldıktan sonra tekrar asıldı.

 

Ekim

 

1 Ekim: Yeni yasama yılında parlamentoda birebir dijital çeviri sistemi oluşturuldu. Parlamento kararıyla, bu sistem çerçevesinde Fransızca, Rusça, İngilizce ve Arapça dillerinde çeviri yapılacaktı. Ancak bu sistemde Kürtçe dile dair bir tercih seçeneği bulundurulmadığından eleştiri konusu oldu. Kürtçenin de çeviriye dahil edilmesi yönünde yapılan eleştiriler üzerine Meclis Başkanı, sistemin tamamen kaldırılmasına karar verdi.

 

16 Ekim: Kadıköy Kaymakamlığı, Mezopotamya Kültür Merkezi'nin (MKM) 30’uncu yılı dolayısıyla Bostancı Kültür Merkezinde gerçekleştireceği konseri yasakladı

 

27 Ekim: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından 2014 yılında faaliyete geçirilen ve çocuklara tüm eğitimleri Kürtçe ve lehçelerinde veren Bağlar ilçesindeki Zarokistan kreşinin tabelası kayyım tarafından “Bağcılar Kreş ve Gündüz Bakımevi” olarak değiştirildi.

 

Kasım

 

14 Kasım: HDP İstanbul Gençlik Meclisi’nin “Dawiya Dawiya” stand up gösterimi, Fatih Kaymakamlığı tarafından gerekçe gösterilmeden engellendi.

 

15 Kasım: Ankara Keçiören Belediyesi, “Kürtçe şarkılar söyleneceği” gerekçesiyle Kürt sanatçı Mem Ararat’ın konserini iptal etti.

 

Aralık  

 

3 Aralık: Silivri 3 Nolu Cezaevi, telefonla tutukluları arayanlar için “Türkçe bilme” zorunluluğu getirdi.

 

4 Aralık: Aralarında Kürt siyasetçi Ayla Akat Ata’nın da bulunduğu 51 kadın tutuklu hakkında Sincan Cezaevi yönetimi tarafından “Kürtçe şarkı söyledikleri ve halay çektikleri” gerekçesiyle disiplin cezası verildi.

 

5 Aralık: Mardin Valiliği, pandemi gerekçesiyle, Kürtçe “Tartufê” tiyatro oyununu yasakladı. Ancak valiliğin Türkçe “Ağaçlar Ayakta Olur” tiyatro oyununa izin verdiği ortaya çıktı.

 

8 Aralık: HDP Milletvekili Ayşe Sürücü, Meclis’te Kürtçe konuştuğu sırada mikrofonu kapatıldı.

 

31 Aralık: DİAYDER’e yönelik hazırlanan iddianame kabul edildi. İddianamede, Kürtçe okunan hutbeler suç sayıldı.