Rozerin Gültekin 

 

AMED - Kürt siyasetçi Gültan Kışanak, 28 yıl önce yaşamını yitiren Gurbetelli Ersöz’ü anlattı: “Özgür basının önemine yürekten inanıyordu; ufku geniş, yorumu derin, pratiği güçlüydü.”

 

Özgür basın tarihine kadın bakış açısıyla öncülük eden Gurbetelli Ersöz, yaşamı ve mücadelesi boyu kadınların, toplumun sesi oldu. “Ne yapmalıyım” sorusunu her daim kendisine soran ve mücadelesine bu soruyla başlayan Türkiye’nin ilk kadın Genel Yayın Yönetmeni Gurbetelli Ersöz, hakikat arayışı ve verdiği kadın özgürlük mücadelesiyle kadınların yoluna ışık tuttu.  “Basın gerçeği yazsaydı bugün bu kadar insan ölmezdi” diyerek basının önemini dile getiren Gurbetelli Ersöz, 7 Ekim 1997’de Güney Kürdistan’da yaşamını yitirdi.

 

Gurbetelli Ersöz ile birlikte çalışma yürüten siyasetçi Gültan Kışanak, Gurbetelli Ersöz’ü anlattı.

 

‘Özgür basının önemine yürekten inanıyordu’

 

Gültan Kışanak, Gurbetelli Ersöz ile tanışma sürecini ve kurdukları yoldaşlık bağını anlatırken, Gurbetelli Ersöz’ün “özgür basının önemine yürekten inanıyordu” sözlerini dile getirdi. Gültan Kışanak, "31 Mayıs 1992’de yayın hayatına başlayan Özgür Gündem gazetesi, karşılaştığı baskılar nedeniyle 15 Ocak 1993’te yayınına ara vermek zorunda kalmıştı. Gazete, ‘Yeniden Buluşacağız’ sürmanşetiyle yayınına ara vermişti. Yayın kadrosunu güçlendirerek yeniden okuyucuları ile buluşmak için toplantılar yapılıyor, birçok kişi ile görüşülüyordu. Gurbetelli Ersöz de Özgür Gündem’in yayın kadrosuna dahil edilmek istenen kişilerden biriydi. Birikimi ve donanımı ile gazeteye önemli katkıları olacaktı. Gurbetelli ile bu hazırlık çalışmaları aşamasında tanıştım. İlk günden itibaren büyük bir heves ve heyecanla işlere sarıldı. Gerçeklerin açığa çıkartılmasının ne kadar önemli olduğunu biliyordu. ‘İnanmak, bir işte başarı için en temel şarttır’ derler ya; Gurbetelli de özgür basının önemine yürekten inanıyordu. Üç ay süren hazırlıktan sonra, 26 Nisan 1993’te gazete ‘Yeniden Merhaba’ manşetiyle yayın hayatına kaldığı yerden devam etti. 10 Aralık 1993’te, Dünya İnsan Hakları Günü'nde, gazetenin merkez binası ve büroları eş zamanlı olarak basılıp hepimiz gözaltına alınıncaya kadar Gurbetelli ile çok yakın çalıştık. On beş gün gözaltında kaldıktan sonra biz serbest bırakıldık; Gurbetelli ve idari sorumlu Ali Rıza Halis tutuklandılar” dedi.  

 

‘Çok yönlü ve derinlikli bakmayı bilen bir arkadaştı’

 

Gurbetelli Ersöz’ü, “çok yönlü ve derinlikli bakmayı bilen bir arkadaştı” sözleriyle tanımlayan Gültan Kışanak, “Disiplinli, titiz ve işin peşini bırakmayan bir kişiliği vardı Gurbetelli arkadaşın. Günlük gazete çıkarmak çok meşakkatli bir iştir. Hele ki o yılların teknolojik imkânlarıyla zamanla yarışıyorsun. Şimdiki gibi dijital yayıncılık olmadığı için hiçbir haberi kaçırma lüksün yok, zamanında yazılı baskıya yetiştirmek zorundasın. Hiçbir toplantının zamanı sarkmaz, günde üç ayrı baskı yapılır; hatta gerektiğinde dördüncü baskıya çıkılırdı. Haber kaçırmak, gazeteyi dağıtıma yetiştirmemek, haber takibi yapmamak, Gurbetelli için mazereti olmayan konulardı. Başta Gurbetelli ve Ferda olmak üzere tüm ekiple uyumlu bir çalışma yürüterek, o zorlu yılların üstesinden geldik diye düşünüyorum. Özgür basında çalışmak hem keyiflidir hem de çok emek ve fedakârlık ister. Haber toplantılarında Gurbetelli’nin mutlaka herkesin gözünden kaçan haber önerileri oluyordu; çok yönlü ve derinlikli bakmayı bilen bir arkadaştı” diye ifade etti.

 

‘Kadın haberciliğinin yolunu açtı’

 

Kadınlara sadece 3’üncü sayfada yer verildiği bir dönemde, Özgür Gündem olarak kadınların sözünü duyurmak amacıyla kadın haberciliğine dair çalışma gerçekleştirdiklerini söyleyen Gültan Kışanak, “O yıllarda ‘kadın haberciliği’ diye bir tartışma yoktu. Haberlerde ve yazılardaki cinsiyetçi yaklaşım ve dil, en fazlasından feminist hareketlerde yer alan kadınlar için bir eleştiri konusuydu. Ancak bunu değiştirmeye yönelik bir çaba yoktu. Gazetelerde ‘üçüncü sayfa haberleri’ diye bir tanımlama vardı. Kavga, cinayet, hırsızlık gibi adli konular ve magazin sayılacak haberler gazetelerin üçüncü sayfasında resimlerle yer alırdı. Kadınlar haberlerin öznesi değil, nesnesiydi; failin ise her zaman şiddet uygulamak için gerekçeleri vardı. Özgür Gündem’de, Gurbetelli’nin yayın yönetmenliği döneminde ‘kadın haberleri’ yapalım diye bir çaba içerisine girdik. Kadınları da politik bir özne olarak gören, onların da görüşlerine yer veren, cinsiyetçi dilden arınmak için mücadele eden bir süreç başladı gazetede. Aynı yıllarda Kürt kadın hareketinde de gelişmeler yaşanıyordu. Bunun da gazeteye yansımaları oldu. Daha önce gündeme getirilmeyen gözaltında taciz ve tecavüz iddiaları artık kamuya mal edilmek isteniyordu” ifadelerini kullandı.  

 

‘Ufku geniş, yorumu derin, pratiği güçlüydü’

 

Gurbetelli Ersöz'ün, kadın gazetecilerin yetişmesine önem verdiğini vurgulayan Gültan Kışanak, “Gurbetelli’nin bu konularda hassasiyeti çok yüksekti. Gurbetelli, kadın özgürlüğü ve eşitliği konusunda politik görüşü olan, yaşamında da demokratik ilkelere uygun davranmaya özen gösteren bir arkadaşımızdı. Kadın gazetecilerin yetişmesi, emeklerinin görünür olması, gazete yönetimlerinde etkin olmaları konusunda da net bir duruşu vardı. Gazetede çalışan kadınlarla ayrıca tek tek ilgilenir, varsa sorun ve sıkıntılar zamana yaymadan çözüm arayışına girerdi. Gurbetelli ile birlikte gazetede toplum ve çevre haberleri de önem kazanmaya başladı. Savaşın ve şiddetin zirve yaptığı yıllarda, hayata ve gazeteciliğe böyle geniş perspektiften bakmak kolay olmuyordu. Ancak Gurbetelli arkadaş bu konularda donanımlı ve ısrarcıydı. Savaşın tüm yıkıcılığına ve şiddetine karşı hakikatin amansız takipçisi olan Gurbetelli’nin, ufku geniş, yorumu derin, pratiği güçlüydü” dedi.

 

Gurbetelli Ersöz’ün ardılları…

 

Gurbetelli Ersöz’ün ardıllarının mücadelesini sürdürmesine ve Gurbetelli Ersöz Gazetecilik Ödül Töreni gerçekleştirilmesine dair Gültan Kışanak, şu sözleri dile getirdi: “Kadın gazeteciliğinin bu kadar gelişmiş olması son derece gurur verici. Medyanın dili, yaklaşımı, öncelikleri ve önem verdiği konular; kamuoyunun oluşumunda, toplumsal değişimde son derece önemli bir yer tutuyor. Bu nedenle kadın gazeteciliği, aynı zamanda erkek egemen sisteme karşı; kadın özgürlük ve eşitlik arayışının yanında yer almak, bu değişime katkı sunmaktır. Gurbetelli’nin 32 yıl önce başlattığı kadın bakış açısıyla haber yapma, kadınları özneleştirme, görüşlerine ve eylemlerine önem verme hali; bugün devasa bir kadın haberciliği ekolü yaratmış durumda. Bu ödül töreni de kadın haberciliğini teşvik edecek, kadın gazetecilerin daha başarılı işlere imza atmalarına vesile olacaktır. Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödülleri Töreni’ne kadın gazetecilerin katılımını önemsiyorum. Kadın gazetecilerin yan yana durması, birbirleriyle deneyimlerini paylaşması, dayanışmayı güçlendirmesi hem mesleki olarak kadınları güçlendirecek hem de kadınların eşitlik ve özgürlük arayışına katkı sunacaktır. Bu vesileyle, ödül için başvuruda bulunan tüm kadın gazetecileri tebrik ediyor, başarılarının devamını diliyorum."