Hikmet Tunç 

 

VAN - Tarihe “Mühendislik harikası” olarak not edilen tarihi Şamranaltı Kanalı atılan evsel atıklardan kaynaklı çöp yığınına dönmüş durumda. Havaların ısınmasıyla birlikte yaydığı kötü kokusu ve çocuklarının kanalda yüzmesinden kaynaklı karşılaşacakları sağlık sorunlarından endişelenen mahalleli DSİ’ye tepkili.

 

Van’da Milattan Önce (M.Ö) 810 ile 786 yılları arasında hüküm süren Urartu Kralı Menua’nın inşasıyla bazı tarihi bilgilerde, “ülkesinin yer aldığı dağlık alanını mimari icatlarla en aza indirgemeye çalışarak en büyük icatları arasında bulunan Şamran Kanalı’nı” yaptırdığı yer alıyor. Yaklaşık 50 kilometre uzunluğundaki kanal, kentin tatlı su ihtiyacını karşılamak amacıyla bin yıllardır günümüzde de varlığını koruyor. Ancak yurttaşlar tarafından atılan evsel atıklarla adeta çöp yığınına dönmüş durumda.

 

Mahalleli suyundan hala yararlanabilmekte

 

Şamram isminin kökeni ise Asur Kraliçesi Sammuramat’a (Semiramis) kadar uzanıyor. Dönem ve dayanıklılık açısından bakıldığında, araştırmacılar Urartu baraj, gölet ve sulama kanallarının dünyanın hiçbir yerinde bir benzerlerinin daha bulunmadığı da kabul ediliyor. Şamram Kanalı da günümüzde dahi hiçbir tahribat almadan gelmesi dikkat çekerken, kanalın etrafına yerleşen yurttaşlar akmaya devam eden sudan yararlanabilmekte.

 

Yılda sadece bir kez çöplerden arındırılıyor

 

Gürpınar ilçesinden başkent olarak kullanılan ve Tuşpa diye adlandırılan tarihi Van Kalesi civarında bulunan kent merkezine tatlı su taşıyan kanal, çöp yığınına dönmüş durumda. Urartular döneminde “mühendislik harikası”  olarak değerlendirilen kanal, Devlet Su İşleri (DSİ) 17’nci Bölge Müdürlüğü denetiminde yılda sadece bir kez çöplerinden arındırıldığı belirtiliyor. Yurttaşlar tarafından bilinçsizce atılan evsel atıkların yanı sıra, suyun önünün çuvallarla engellenmesi sonucu yeşil yosunların sardığı kenarların ise bataklığa döndüğü görülüyor.

 

‘Kanal ismini bir kadından almış’

 

Havaların ısınmasıyla birlikte kanala atılan çöplerin kokuya neden olduğu ve ayrıca çöplere üşüşen sineklerden kaynaklı yakınan mahalle sakinlerinden Senem Bilbana yaklaşık yedi yıldır kanalın kenarına yerleştiğini söylüyor. Kanalın tarihi önemine vurgu yapan Senem, “Bildiğim kadarıyla bu kanal ismini otoriter bir kadından almış. Biz kadınlar için tarihi öneminin yanı sıra yapılmasının önemi de çok büyük” diyor.

 

Kanalın korunması için yetkililere çağrı

 

Atıkların gelişi güzel atılmasından yakınan Senem DSİ yetkililerini işaret ederek şunları dile getiriyor: “Yılda sadece bir kez temizliyorlar. Kültür Bakanlığı’nın kanalın tarihi dokusuna zarar vermeden korumaya alması gerekir. Sadece çöp atılmıyor. Yaşam alanı boyunca uzanan kanal etrafında birçok ev kanalizasyonu da akıtılıyor. Mahallemize kanalizasyonun yapılması lazım. Çocuklarımız kanaldan su akınca yüzüyorlar, onlar için büyük bir sağlık sorunu oluşturuyor.”