VAN - Kadınların emeği sonucunda hazırlanan peynir, cacık, bal, tereyağı ve benzeri ürünlerin hazırlanışında kullanılan özellikle dere kenarlarında yetişen bitkilerin verdiği lezzete dikkat çekiliyor. 

 

Yaz aylarında kadınların Van ve ilçelerinin yüksek dağ etekleri ve yaylalarından bin bir emekle topladıkları bitkiler, otlu peynir ile bütünleştirilerek salamuraya dönüştürülüyor.  Salamura haline getirilen peynirler ise tezgahlarda yerini alıyor. Siyabo, kenger, So, Spi pıncar, Sirik, Kereng, Sebısk, Kari, Guh bizin, Çorin kurutularak veya salamura şeklinde hazırlanarak tarihi Peynirciler Çarşısı’nda satışa sunuluyor. 

 

Yağ oranından dolayı tercih edilen Özalp peyniri 

 

Özalp peynirinin müşterilerce daha fazla tercih edildiğini söyleyen esnafa göre bu tercihin nedeni ise ilçede yetiştirilen koyunların sütünün yağlı olması ve bu yağ oranından dolayı peynirin lezzetli oluşudur. İlçede kadınlar peyniri bidonlara doldururken, arasına “lor” koymadan sade küp peynir kullanıyor.  Peynir piyasasına göre fiyatın oldukça yüksek olmasından dolayı müşteriler de bu peyniri bir kilodan daha az alıyor, ya da tercihini peynir parçaları ile karıştırılan cacıktan yana kullanıyor. 

 

En fazla dikkat çeken Nordiz peyniri

 

Esnafa göre, özellikle yabancı müşterilerin en fazla dikkatini çeken Gürpınar’a bağlı Nordiz Yaylası’nda  yetişen koyunlardan elde edilen sütle yapılan peynir. Bu peynirin özelliği ise, yaylada yetişen bitki çeşitliliğinden faydalanılması. Bu peynirin kilosu ise 45 TL’den 60 TL’ye kadar çıkıyor. 

 

Kendine has yöntemlerle cacık üretimi 

 

Gevaş ise cacığı ile meşhur. Esnafın anlatımına göre, ilçede dere kenarında yetişen “Qurat” isimli bitki cacık yapımında kullanıyor. Gevaşlı kadınlar cacığı hazırladığında kullandıkları çökeleği daha fazla kaynatıp, uzun süre süzülmeye bırakıyor. Kadınlar ayrıca cacığı kendilerine has yöntemlerle muhafaza ediyor. Fiyatı 30 TL’den başlayan cacık da en fazla tercih edilen ürünler arasında yer alıyor. 

 

Fiyatına rağmen en fazla tercih edilen Çatak Balı

 

Peynir ve cacığın yanı sıra kadınların emeğiyle hazırlanan tereyağı çeşitleri de değişen fiyatlarına göre müşterilere sunuluyor. Bölgede üretimi yapılan bir diğer ürün ise bal. Zengin bitki örtüsünden beslenen arılar aracılığıyla süzme, çerçeve, karakovan ve katıksız balmumuyla sunulan balın fiyatı da kalitesine göre değişiyor. Çatak balı ise en fazla tercih edilenlerin başında gelse de katıksız bal mumuyla sunulan çeşitlerin kilosu 200 TL’den başlıyor. 

 

Uçkun ve ceviz reçeli ilgi toplayan ürünler arasında

 

Yöresel yemeklerde kullanılan otlardan keledoş ve Yapoz (Pünge), şeker hastalarınca kullanılıyor. Dere kenarlarında yetişen ve ismi “So” ve kekik (Çattır) olan bitki çeşitlerinin de fiyatı 5 TL’den başlıyor. Ceviz reçeli, uçkun reçeli yöreye ait buğdaydan elde edilen kavut, kavrulmuş buğday (Qelatik) de hemen hemen her yerde rastlanılan ürünler. Neredeyse her il ve merkez ilçelerden gelen çökelekten yapılan kurut ise yöresel yemeklerde kullanılmak amacıyla alınan ürünlerden.

 

Pandemi kısıtlamalarında tırmanışa geçen ekonomik kriz çarşı esnafını zorlasa da, işlerini severek yaptıklarını ve müşterinin doğal olduğu için kendilerini tercih etmelerinden memnun.