Roza Metîna

 

MARDİN - Derik’te bağ bozumu kadının emeği ile birleşince renkli görüntülere sahne oluyor. Pestil, pekmez ve cevizli sucuk yapmak için bağ bozumuna çıkan Menal Öcal, “Çalışırken yoruluyoruz fakat köyümüzün doğası bizleri rahatlatmaya yetiyor. Kadının emeği oldukça değerlidir ve emeğine sahip çıkması gerekiyor. Kadının emeğine sahip çıkılırsa toplumda da çok şey değişecektir” diyor.

 

Sonbahar aylarının gelmesi ile birlikte bölgede üzüm yetiştiren yurttaşlar, hasada başladı. Üzümü bağından toplayarak pekmez, pestil ve cevizli sucuk yapmak için kolları sıvayan kadınlar kışa da hazırlıklı giriyor. Bağ bozumu da denilen üzümlerin bağından toplanma işleminde kadınlar oldukça önemli bir rol alıyor. Tıpkı Mardin’in Derik ilçesine bağlı Fitnê köyünde yaşayan Menal Öcal gibi. Bağ bozumu zamanında oldukça emek verdiklerini söyleyen Menal, “Kadının emeği değerlidir. Bu emeğe sahip çıkması gerek” diyor.   

 

Pestil ve pekmezin yapılışı

 

Pekmez ve pestilin yapılış aşamalarına değinen Menal, pestile ilişkin şu bilgileri veriyor: “Öncelikle sabah erkenden bağa geliyoruz. Üzümleri büyük bir özenle topladıktan sonra şiresini çıkarıyoruz.  Daha sonra çıkardığımız üzüm şiresini bakraçlara döküyoruz. Bakraçlarımızı dışarda yaktığımız ateşin üzerine koyuyoruz. Kaynamaya başlayınca bulamacı ateşin üzerinden alıyoruz ve başka bir bakraca boşaltıyoruz. Daha sonra da içine un eklemeye başlıyoruz. Bu sırada iyice karıştırmak gerekiyor. Olabildiğince karıştırıyoruz. Bu sırada yere bezlerimizi seriyoruz. Ateşten aldığımızı bulamacı bezlerimizin üzerine döküyoruz, ince ince olacak şekilde. Daha sonra da soğumaya bırakıyoruz. Kuruduktan sonra da pestil oluyor ve onu bezlerden alıyoruz.

 

Menal, pekmezin yapılışını da şöyle aktarıyor: “Pekmez için de üzümün şiresini çıkarıyoruz. Bir saate yakın ateşte kaynatıyoruz. Daha sonra içine toprak atıyoruz. Kaynadığı zaman karıştırıyoruz ki taşmasın diye. Üç dört saat kaynadıktan sonra ateşten alıp soğumaya bırakıyoruz.”  

 

Yıldan yıla verim değişiyor

 

Pestil ve pekmez yapımının oldukça zahmetli olduğunu söyleyen Menal, en iyisini yapmak için çabaladıklarını sözlerine ekliyor. Elde ettikleri ürünlerin yıllara göre değişiklik gösterdiğini belirten Menal, “Üzüm kimi yıllar çok kimi zaman da çok az olabiliyor. Üzümümüz az olunca bağ bozumuna gelenlerin sayısı az oluyor. Çünkü güneş altında saatlerce bekliyoruz. Güneş ve ateşin ısısı birleşince sıcaklık çekilmez oluyor haliyle. Ama bu kadar zorluğa rağmen bizler en iyisini yapmak istiyoruz. Kadınlar bağ bozumunda oldukça önemli bir role sahip. Bizler çocukken de kadınlar bağ bozumuna öncülük ediyordu. Şimdi de devam ediyor bu durum. Çünkü kadın yaşamın her alanında çok anlamlı bir emeğe sahip” diye ekliyor. 

 

‘Kadın ve doğa birbirinden ayrılamaz’

 

Menal, kadın ve doğanın birbirinden ayrılamayacağının altını çizerek, şunları ifade ediyor: “Her yıl bağ bozumuna geliyoruz. Doğadan feyz alıyoruz ve alın terimiz ile bir şeyler üretiyoruz. Köyümüzün doğası da oldukça güzel. Dağların arasında olması ayrı bir güzellik katıyor. Çalışırken yoruluyoruz fakat köyümüzün doğası bizleri rahatlatmaya yetiyor. Kadının emeği oldukça değerlidir ve emeğine sahip çıkması gerekiyor. Kadının emeğine sahip çıkılırsa toplumda da çok şey değişecektir.”