“Hiç değişmiyor değil mi tarih? Her yeni bir gün ve yılda tarih adeta ‘tekerrür’ ediyor. Kürtçe ıslık çaldığı için gözaltına alınan bir gazeteci, Kürtçe şarkılar eşliğinde halay çeken kadın ve gençlerin gözaltına alınması, sokaklarda, caddelerde Kürtçe konuşulduğu için saldırıya maruz kalmak veya gözaltına alınıp tutuklanmak…” 

 

Rojda Aydın

 

Neşeli veya hüzünlü olduğunuzda bir müziğin ritmini ıslıkla çaldığınız oldu mu? Üflemeli çalgılarla koyunlarını otlatan çobanlar, ıslık yine ritimli müziktir. 

 

Peki ya ıslığın Kürtçe ve Türkçe diye bir ayrımını duydunuz mu? Tarihin unutulmaz yapraklarında yerini almış ve tüm dünyanın da “Apê Musa” olarak bildiği Musa Anter’in hikayesiyle başlıyor Kürtçe ıslık çalmak. Nasıl mı? Meğerse cumhuriyetin kuruluşunun üzerinden 23 yıl geçtikten sonra ıslık çalmanın Kürtçesi de ortaya çıkmış. Kürt ve Kurdistan tarihine baktığımızda trajikomik olaylardan bir tanesidir Kürtçe ıslık hikayesi. 

 

Islık çalmanın bedeli 

 

1943 tarihi itibariyle Kürtçe ıslığın hikayesini yaşayan Musa Anter, “Hatıralarım” kitabında yaşadıklarına yer vermiş. Apê Musa, Kürtçe ıslık çaldığı gerekçesiyle emniyete çağrılır ve polisler tarafından saldırıya ve hakaretlere maruz kalır.   

 

Apê Musa kitabında bu olaya şöyle yer veriyor: “1943 yılında İstanbul’da Dicle Talebe Yurdu müdürüydüm, bir gün polislerce yaka paça dönemin birinci şubesine götürüldüm. Şubeden içeri girer girmez üç- beş polis ve komiser çullandı. Tekme, tokat küfür… 

 

Sebebini sordum. Komiser ‘Ulan hain oğlu hain, kusurunu bilmiyor musun?’ dedi. 

 

‘Hayır bilmiyorum’ dedim. 

 

Komiser, ‘Radyonuz yok mudur?’ diye sordu. 

 

‘Var’ dedim. ‘Peki pikabınız?’ diye sordu. ‘O da var’ dedim. 

 

‘Peki it oğlu it, bu kadar güzel Türkçe plak varken ne *** yemeye yurtta Kürtçe ıslık çalıyorsunuz?’ dedi.”

 

Tarih ‘tekerrür’ ediyor

 

İşte bu sözler Kürtçe ıslık çalmanın bedeliydi. Hiç değişmiyor değil mi tarih? Her yeni bir gün ve yılda tarih adeta “tekerrür” ediyor. Kürtçe ıslık çalmak, şarkı söylemek, konuşmak, yaşamak hepsi suç. Günümüzde de Kürtçe ıslık çaldığı için gözaltına alınan bir gazeteci, Kürtçe şarkılar eşliğinde halay çeken kadın ve gençlerin gözaltına alınması, sokaklarda, caddelerde ve her yerde Kürtçe konuşulduğu için saldırıya maruz kalmak veya gözaltına alınıp tutuklanmak. Bunların hepsi Kürt olmanın ağır bedellerinden yalnızca birkaçı.

 

Apê Musa’nın ıslığı, Victor Jara’nın gitarı

 

Apê Musa’nın Kürtçe ıslık çalması ile sanatçı Victor Jara’nın hikayesi hemen hemen aynı. 11 Eylül 1973 tarihinde Şili’de yaşanan darbede tutuklanan Victor Jara’nın bir daha gitar çalmaması için önce elleri kesilir ve ardından gitarı kırılır. Ne kadar da benziyor hikayeleri. Apê Musa’nın ıslığı Victor Jara’nın şarkısı oldu adeta.

 

Islık çalmak hangi dilde yasak ki?

 

O tarihten sonra yasaklanmak istenen Kürtçe ıslık ve müzik, tüm engellere ve saldırılara rağmen günümüze kadar geldi. İstanbul'un Kadıköy ilçesinde Kürtçe şarkılar söyleyen sokak müzisyeni Cihan Aymaz’ın ırkçı saldırı sonucu katledilmesi, yine Sêrt, Êlih, İstanbul ve Mersin’de Kürtçe şarkılar eşliğinde halay çeken kadın ve gençlerin görüntüleri dijital medya hesaplarında paylaşılarak, hedef gösterilmesinin ardından gözaltına alınmaları ve tutuklanmaları. Çok uzak değil, bunların hepsi yakın tarihte yaşanandı. Türkiye’nin yasaları “Kürtçe halayı” suç görmesi ise “daha neler göreceğiz? sorusunu akıllara getiriyor. Ve buna karşılık ise gençler “Mehter Marşı” ve “Ölürüm Türkiyem” parçalarının dinletilerek, cezalandırılmak isteniyor. Islık çalmak, Kürtçe şarkı söyleyip halay çekmek mi suç yoksa Apê Musa’yı ve nice insanı yargılamak isteyenler mi suç işliyor? Islık çalmak hangi dilde yasak ki? 

 

Bir ıslıktan bugüne kadar gelirken, tarihin nelere şahitlik ettiğini de görüyoruz. Günümüze baktığımızda ise dijital medya hesapları üzerinden Kürtçe şarkı söylediği için veya halay çektiği için onlarca insan tutuklandı.

 

Saldırılar direnişe dönüşüyor

 

Tüm bunlara rağmen Kürt halkı Kürtçe ıslık çalmaya, Kürtçe şarkılar söyleyip ve değer olarak gördüğü sloganlarla halay çekmeye devam ediyor. Tarih ne kadar “tekerrür” etse de her engelleme ve yasak halkın direniş ve mücadelesine çarpıyor, bugün de olduğu gibi. O zaman bizler Kürtçe halay çekmeye de, Kürtçe ıslık çalmaya da devam edelim. Çünkü her saldırı ve baskı Kürtlerde direnişe dönüşüyor.