AMED - Diyarbakır Kent ve Dayanışma Platformu ve bileşenleri, yaptıkları açıklamada, Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri'nin tehlike altında olduğunu vurguladı. 

 

Diyarbakır Kent ve Dayanışma Platformu ve bileşenleri United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri’nin, “Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesine” alınmaya hazırlanmasına dair Mimarlar Odası Amed Şubesi’nde basın açıklaması gerçekleşti. Açıklamaya, sivil toplum örgütü (STÖ) temsilcileri ve yöneticileri katıldı. Açılış konuşmasını Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Diyarbakır Şube Başkanı Abdussamed Ucaman gerçekleştirdi.

 

‘2015’ten bu yana Dünya mirasını oluşturuyor’

 

Abdussamed, “Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı 2015 yılında kentin yerel yönetimlerinin, sivil toplum kuruluşları ve bilim insanlarının yoğun çabası sonucunda UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştır. 2015’ten bu yana Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri Dünya Miras Alanını oluşturmakta, Dünya Miras alanının varlık nedenini oluşturan Suriçi ise iki miras alanını tamamlayan tampon bölge statüsündedir. Suriçi aynı zamanda kentsel sit olarak tescilli bir alandır. Miras alanının korunması, yapılacak her türlü müdahale, onarım ve değişiklik kararı taraf olunan uluslararası sözleşmeler, ulusal yasa ve düzenlemeler gereği koruma altındadır” cümlelerini kullandı.

 

‘UNESCO’nun Riyad’ta gerçekleştireceği toplantıda tartışmaya açılacak’

 

8 yılın ardından UNESCO Dünya Miras Merkezi’nin Reaktif Misyon Komitesi alanda yapılan incelemeler neticesinde bir rapor hazırlanmış ve miras alanında yapılmış çalışmaların büyük bölümünün yanlış olduğunu kaydeden Abdussamed, "Bu mirasın alanının Evrensel Üstün Değerine zarar verdiği, hatalı müdahalelerden vazgeçilmesi gerektiği belirtilmişti. Dünya Miras Merkezi, tüm bu tahribat süreçlerine dayanarak Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçelerinin ‘Tehlike Altındaki Dünya Miras Listesi’ne kaydedilmesi için bir taslak karar hazırlamıştır. Bu karar 9-15 Eylül 2023 tarihinde UNESCO’nun Riyad’ta gerçekleştireceği toplantıda tartışmaya açılacaktır" dedi. 

 

UNESCO Dünya Miras Merkezi'nın raporunda alandaki tahribat şu sözlerle yer aldı: 

 

"*2022 Dünya Reaktif İzleme Misyonu Diyarbakır Kalesi, Hevsel Bahçeleri, Suriçi tampon bölgesi ve çevresinin 2015 yılında Dünya Mirası Listesine kaydedilmesinden bu yana önemli bir değişim geçirdiğini rapor etmektedir. Bu değişikliklerin çoğu doğrudan Taraf Devlet olan Türkiye Cumhuriyeti tarafından uygulanan projelerden kaynaklanmıştır.

 

UNESCO Dünya Miras Komitesi taslak kararın 7. maddesinde Alandaki uygulamaların getirdiği değişikliklere ilişkin derin endişelerini şu şekilde ifade etmiştir:

 

*Mülkün kendisinde ve Suriçi tampon bölgesindeki mahallelerde büyük ölçekli bir yıkım, yeniden inşa veya dönüşüm gerçekleşmiştir. Bu durum aynı zamanda geleneksel yerel toplulukların Hevsel Bahçeleri'ne olan sosyal ilişkilerinin neredeyse tamamen yok olmasına neden olmuştur. Oysa bu ilişki, alanın Dünya Mirası Listesine kaydedilmesi sırasında mülkün Evrensel Üstün Değerine katkı sağlayan temel bir ilişkidir.

 

*Ayrıca yine 7. Maddede On Gözlü Köprü ve Dicle Nehri kıyılarının hemen yakınında, hem mülk içinde hem de tampon bölgesinde inşaat, peyzaj ve altyapı projelerinin uygulanmasının,

 

*Şehir Surlarının çevresinde araç yolu ve turistik tur güzergahının iç kısımlarında inşa edilmesinin 

 

Anıtlar üzerinde zaman zaman yapılan uygunsuz ve istilacı restorasyonların;  

 

 *Alanın evrensel üstün değerinin ciddi bir şekilde aşındırdığı belirtilmiştir.

 

Dünya Miras Merkezinin kararında; Alandaki tahribatların durdurulması için taraf devletten talepler de bulunmaktadır.

 

*6. maddede Suriçi Tampon Bölgesinde daha fazla yıkım ve imar da dâhil olmak üzere mülkün evrensel üstün değerini etkileyecek tüm projelerin durdurulmasını,

 

*2016 yılı Koruma Amaçlı İmar Planı uygulamasının durdurulması ve 2012 Koruma Planına dönülmesini taraf devlet olan Türkiye Cumhuriyetinden talep etmektedir.

 

*Taslak kararın 9. maddesinde Mülk için hazırlanan Alan Yönetim Planının hala tam olarak uygulanmadığı,

 

*Alanda uygulanan bazı projelerin mülkün Evrensel Üstün Değerini zayıflattığını ve zayıflatmaya devam ettiğini büyük endişeyle not edilmiştir.

 

Dünya Miras Komitesi, Taraf Devleti aşağıdaki hususlarda eyleme geçmeye ısrarla davet etmektedir:

 

*Mülkün yönetim sistemini tamamen gözden geçirilmesi,

 

*Mevcut yasama ve yönetim düzenlemelerinin mülkü ve tampon bölgesini etkili bir şekilde koruyup koruyamayacağını incelenmesi,

 

*Yönetim Planını gözden geçirerek, alan yönetim başkanının koordinasyon düzeyinin ötesine geçen bir rolünü revize etmek ve yerel yönetim organlarının, kuruluşlarının ve topluluklarının yanı sıra bilim insanları ve tarım gruplarının da yönetim ve karar alma süreçlerine katılımını sağlamaya ısrarla davet etmektedir.”