Zeynep Durgut

 

VAN - 2019 yılının Kürt halkına karşı olduğu gibi Kürt tiyatrosuna yönelik de baskı ve ötekileştirmenin derinleştirildiği bir yıl olduğuna dikkat çeken Tiyatro Mencel oyuncuları, “Kürtçe tiyatro yaptığımız için birçok yerde sahne bile verilmedi. 2020 Kürtçe oyunların özgürce sahnelendiği bir yıl olsun” dedi. 

 

Kürt tiyatrosunun tarihi 1920’lere kadar uzanırken, yasaklamalara ve baskılara rağmen hala varlığını sürdürüyor. Kayyımlarla birlikte Kürtçe tiyatro oyunları sergileyen şehir tiyatroları kapatılırken, oyuncular kendi imkanlarıyla halka ulaşmaya devam ediyor. Birçok tiyatro grubu küçük mekanlarda oyunlarını sahnelerken, 2017 yılında Van’da 7 kişi tarafından kurulan Tiyatro Mencel de bunlardan biri. Kürtçe tiyatro yapan grup kısa zamanda önemli işlerle beğeni kazanırken, dünyaca bilinen onlarca oyunu Kürtçeye çevirdi. 2019 yılında Kürtçe tiyatroya yönelik baskı ve sansürü değerlendiren Tiyatro Mencel oyuncuları, Kürtçe tiyatroyu yaşatmanın verilecek mücadele ile mümkün olabileceğini söyledi. 

 

‘Halkın Kürtçe tiyatroya ilgisi büyüyor’

 

Oyuncu Dilvin Abi, Ekim ayında düzenledikleri festival ile sezonu açtıklarını ancak Kuzey ve Doğu Suriye’de yaşanan saldırılar nedeniyle 5. gününde iptal etmek zorunda kaldıklarını hatırlattı. Bu süreçte il ve ilçelere turne düzenlediklerini aktaran Dilvin, “Diyarbakır’dan Doğubayazıt’a, Cizre’den Patnos’a kadar birçok yerde izleyiciyle buluştuk. 2019 tiyatro açısından büyük emek ve çabalarla geçti. Bizim tiyatro sezonumuz biraz geç başladı. Bunun da nedeni tiyatro festivalinin iptalinden kaynaklı oldu. Aylık program çıkartmakta zorlandık ama üstesinden gelebildik. En zor koşullarda, en kısıtlı imkanlar ve büyük emeklerle tiyatro severlerle buluştuk. İki oyunu Adana’da oynamak istedik ama 2018 yılında yapıldığı gibi bu yıl da Valiliğin talimatı ile oynanması yasaklandı. Oyunlarımız ne kadar yasaklanırsa yasaklansın halkın Kürtçe tiyatroya karşı sahiplenişi gün geçtikçe büyüyor” ifadelerini kullandı. 

 

‘Kürtçe tiyatro yaptığımız için sahne vermiyorlar’

 

Van’da ilk kez Kürtçe tiyatro festivali düzenlendiğini ve halkın da yoğun bir ilgi gösterdiğini vurgulayan Dilvin, “Geçen yıllara oranla bu yıl daha fazla oyun sahneledik. Turnelerde de büyük ilgi vardı. Mesela Patnos’ta Kürtçe tiyatro ilk defa izlendi. Silopi ve Cizre’de de öyleydi. Şüphesiz her yıl olduğu gibi bu yıl da büyük engellemeler ve zorluklarla karşılaştık. Van’da sahnemiz var ama çevre illere ya da farklı bir yere gittiğimizde sahne bulamıyoruz. Kürtçe tiyatro yaptığımız için sahne vermiyorlar. Doğubayazıt’ta sinema salonunda oynamak zorunda kaldık. Çünkü bizden ve oyunlarımızdan korkuyorlar. Kürtçe tiyatro yapmak için mücadele etmek lazım.  2020 yılının sahnelerde özgürce tiyatro yapabildiğimiz bir yıl olmasını diliyorum” dedi. 

 

‘2019’u mücadele ile güzelleştirdik’ 

 

Perinaz Delazy de 2019 yılında maruz kaldıkları engellemelere değinerek şunları söyledi: “Hazırlayabildiğimiz her oyunu bu yıl oynadık. Hem Van’da hem de diğer illerde bu oyunlar sıklıkla sahne aldı. Farklı illere giderek halkı Kürtçe tiyatro ile buluşturmaya çalıştık. Çocuk programları yaptık ve çocuk atölyelerini kurduk. Tiyatro Mencel için zorlukları ile birlikte en verimli yıl 2019 yılı oldu diyebilirim. Elbette ki Kürtçe tiyatrocuysan daha fazla zorlukla karşı karşıya kalırsın. Oyunlar yasaklanıyor, sahneleyeceğin oyun hakkını senden alıyorlar. Kürtçe tiyatro yaptığımız için birçok ilde sahne verilmedi. Çok büyük bir sansürle karşı karşıya kaldık. Şüphesiz 21. yüzyılda Kürtçe tiyatronun özgürce yapıldığını söyleyemeyiz. Kürtçe tiyatro üzerindeki sansürler hala devam ediyor. Ama bütün engellemelere rağmen tiyatro severlerle buluştuk. Şunu çok rahatlıkla söyleyebilirim ki 2019 yılının kötülüğünü mücadele ile güzelleştirdik.” 

 

‘2020 oyunların sansürlenmediği bir yıl olsun’

 

2019’un Kürt halkı için de büyük zorluklar ve mücadele ile geçtiğini dile getiren Perinaz, “Kürt çocukları katledildi. Bizler yarın başımıza ne geleceğini bilmiyoruz. Ama umuyoruz ki 2020 yılı huzurun yılı olsun. Dünyanın kalbi Kürdistan’da atıyor. Nasıl ki Kürt ulusu parçalar haline bölünmüşse ve o birlik sağlanılmamışsa bunu Kürtçe tiyatro için de söyleyebiliriz. Ben Kürt bir tiyatrocu olarak dört bir parçada oyunlarımızı oynamak isterim. Tiyatro Mencel oyuncuları olarak Kürtçe tiyatroyu daha fazla yaygınlaştırmak ve zenginleştirmek istiyoruz. Umut ediyoruz ki 2020 yılı oyunların sansürlenmediği bir yıl olsun. Şano  bi zimanê kurdî xweşe” diye ekledi.