Pelşîn Çetînkaya

 

EDENE- Pispora Xizmetê Komelî, Komîsyonê Heqê Tutan ê ÎHD’yê Edeneyî Belgîn Işik dîyar kerd ke şikdarî bi hêzê hukmî ra gênê, bi asanî şîdet û desteştiş tutan rê kenê û vat, semedo ke peynîya nê caardilan bêro, ganî qanûnê ke tutan pawenê pê bîyarê û polîtîkayanê neweyan awan bikerê.

 

Goreyê raporê Wezaretê Edaletî yê ‘îstatîstîkê edaletî yê 2023ine’ ke nîsanê 2024ine de ame weşanayîş, 2023ine de bi pêroyî 40 hezar û 713 dosya ameyê akerdiş û nê dosyayan de 36 hezar û 275 bişik ca girewtê. Mabêne 2015-2023ine de dosyayê ke ameyê akerdiş, se ra 94 derheqê desteştişê cinsî yê hemverê tutan ameyo akerdiş. 2023ine de bi îdiayê ‘desteştişê cinsî yê hemverê tutan’ 14 hezar û 184 dosya bi qerarê ‘ca persayîşî rê çin o’ ameyî tepiştiş û semedê 14 hezar û 299 dosyayî zî dewaya îstîmlakî ame akerdiş.

 

Komîsyonê Heqê Tutan ê Komeleya Heqê Merdiman (ÎHD) ya Edenî Belgîn Işik derheqê hêrişê roj bi roje hemverê tutan de zêde benê de qisey kerd.

 

Şikdarî bi hêzê hukmî gêno hêriş keno

 

Belgîn Işik vat, sebebê hêrişê şikdaran yê hemverê tutan sîstemo ke tutan nêpaweno yo û wina vat: “Demê peyîn de desteştişî, remnayîş, qetilkerdişê tutan zêde bî. Sebebê nê zî o yo ke hedîseyê Tirkîya û dinya de pê yenê. Yew sebebê nê yê tewr muhîm nêbîyayîşê polîtîkayêke tutan o. Şikdarî bi hêzê hukmî gênê hêrişê tutan kenê. Roje de hîrê hedîseyî vejênê werte. Desteştişê hemverê tutan, remnayîş, şîdet û her tewirê binpaykerdişê bînî.”

 

‘Meseleya tutan bîya meseleya komelî’

 

Belgîn Işik dîyar kerd ke êdî meseleya tutan, bîya meseleya komelî û wina vat: “Çira vernîya nê nîno padayîş? Ma tu wext cewabê nê persî nêgînê. Tirkîya de wezaretê nê karî est o, qanûnî est ê, peymanî est ê. Pêwa nê sîstemê pawitişê tutan çira nîno awankerdiş. Peyman Lanzarote ke Tirkîya îmza kerda est a. Peymana Konseya Ewropayî ya tutan ke îstîsmar ra pawena est a. Ganî nê pêro pê bêrê.”

 

'Caardişî de qelsî est ê'

 

Belgîn Işik wina qedêna: “Qanûnê tutan pawenê est ê la nê tena kaxidan ser o manenê. Peymanê Heqê Tutan yê NY’yî est ê. Tirkîya zî nê îmza kerd. Çi heyf hetê caardişê qanûnan û peymanan de qelsî est a. Tutî nînê pawitiş. Semedo ke peynîya nê hêriş  û caardişan bêro, ganî qanûnê ke tutan pawenê pê bêrê û polîtîkayê neweyî bêrê awankerdiş.”