Hemverê tiryakî de tedbîr, rehabîlîtasyon û dûrmendiş 2025-11-07 10:23:24     Melîke Aydin    ÎZMÎR - Pispor psîkologe Ozlem Gulder Altuner da zanayene ke tiryakbîyayîşê tiryakî de metodo verên tedbîr o û va: “Lazim o keye tutanê xo dir têkilîyan rono, hîsê înan xurt bikerê û eleqe bimojnê înan.”   Tirkîya de yeno texmînkerdiş ke 10 mîlyonan zêdeyêr kesî tiryakî şuxulnenê. Emrê şuxulnayîşî mîyanê 15-20 de dest pêkeno la yeno texmînkerdiş ke no kewto binê emrê 15î. Pispor Psîkologe Ozlem Gulder Altuner derheqê babete de qisey kerd û va metodê têkoşînê verêne tedbîr o û va kesê ke nê madeyan bişuxulnê lazim o cayê ke tesîr înan ser o keno dûr bêrê mendiş û ganî sîstemêk rehabîlîtasyono ke xo eşkenê biresnê bibo.   Ozlem Gulder Altuner da zanayene ke tiryakbîyayîş nêweşîyêka şexsî û problemêkê cematî yo û va: “Tiryakbîyayîş mezgî ser o tesîrêk cidî keno û no sey nêweşî yeno pênasekerdiş. Sebebê vejîyayîşê na nêweşîye zî bêguman têkilîyê keyeyî, dereceyê perwerdeyî, ercê cematî û kêmîyê sîstemê piştdayîşî yê.”   ‘Têkoşîn de metodo verên tedbîr o’    Ozlem Gulder Altuner dewamê qiseykerdişê xo de wina ard ziwan: “Têkoşînê hemverê tiryakbîyayîşî de ganî verê verêne tedbîrî bêrê girewtiş. Lazim o dewlete xizmetê weşîya rihî bido, bernameyê piştdayîşê cematî û perwerdeyê semedê ciwanan zêde bikerê. Tîya de sazgehê cematê sîvîlî zî wezîfeyêk hetê hişmendî de rehabîlîtasyonê cematî vîneno. Wezîfeyo esas ê keyeyan zî no yo ke tutanê xo dir têkilîyan ronê, hîsê înan xurt bikerê, eleqe bimojnê înan. Vera rexnekerdişî zêdeyêr goşdarî bikerê, vera ke înan muhakeme bikerê, rehberî bikerê.”   ‘Piştdayîşê profesyonel’   Ozlem Gulder Altuner ard ziwan ke keye hîn çîyan ra eşkeno fam bikero ke tutê înan tiryakî şuxulnenê yan nê û wina ard ziwan: “Hevalî eşkenê bivuryê, serkewtişê mektebî eşkeno bikewo, demêk derg eşkeno tenya oda de bimîno yan zî bi hêrs bibo, vatişê xiraban vajo. Demo keye nê ferq kerd ganî  piştdayîşê profesyonel bigîro.”   Ganî senî nêzdî bibê?   Ozlem Gulder Altuner dewam de wina va: “Vera sûcdarkerdişî, cezakerdişî lazim o tewr zêde ci dir eleqedarî bibo. Ganî keye nê sey şerm, qelsî nevîno, lazim o sey ‘nêweşîyêk ke hetkarî wazeno’ bivîno. Ganî her hetê dermankerdişê tutî de rolê aktîf bigîrê. Tiryakbîyayîşî ra xilasbîyayîş bi qasê babetêka îradeyî, prosesêk dermankerdişê profesyonelî yo zî. Ganî piştdayîşê tibbî, psîkoterapî û cematî yewbînan dir bêro domnayîş. Bi xizmetê rehabîlîtasyonî ke merdimî eşkenê xo biresnê ci lazim o bibê. Ganî nê hetî de piştdayîş bêro xurtkerdiş. Eynî wextî de rehabîlîtasyonê hemverê cinsî de zî ganî hîsgêrî bibo. Cinî û tutê kênayî prosesê tiryakbîyayîşî de hîna zêdeyêr şikeste yê. Semedê hukmê cematî hetê waştîşê hetkarî de zehmetîyan ancenê. Semedê nê zî xurtkerdişê cinîyan zaf muhîm o.”