Konteyniran de cinî xeylêk probleman ciwîyenê 2025-02-03 10:49:34       Neslîhan Kardaş   WAN - Wan de 2011ine de erdlerz virazîya û cinîyê ke o dem konteyniran de ciwîyayîne, xeylêk probleman dir têkoşîn kenê. Krîzê ekonomî, problemê weşîye û cuya bêasayîş problemê esasî yê cinî ciwîyenê yo û bi taybetî zimistanî nê problemî rî danê.   Erdlerzê 23ê teşrîna verêne û 9ê teşrîna peyêne 2011 yê Wanî de bi seyan kesî dinyaya xo bedelnayî, bi hezaran kesî bêkeye mendî. Badê erdlerzî konbajar û badê zî konteynirî ameyî awankerdiş.   Mîyanê demî de xeylêk konteynirî ameyî wedaritiş la taxa Seyrantepe ya Tuşbayî de konteynirê ke ameyî awankerdiş, hema est ê. Bi desine kesî cuya xo uca de dewam kenê û 14 serrî yo tu çareserîyêk nêameye awankerdiş.   Problemê ke zimistanî cîya hamnanî cîya yenê ciwîyayîş   Welatijê ke konteyniran de 2011ine ra heta nika bêyî konteyniran de ciwîyenê û welatijê tîya hamnanî cîya, zimistanî cîya probleman ciwîyenê.   Wareyê kayê tutan çin o   Taxe de çîyo ke ewil bale anceno rayîrê bi herre yê. Hamnanî herre ra rayîran ra derbaz nêbeno û zimistanî zî semedê varanî her ca binê awe de maneno. Semedê tutan wareyê kayî çin ê.   Problemê weşîye   Cinî dîyar kenê ke zimistanî konteyniran de semedê şîlîye awe ancenê. Tuwalet û mutbex zî wareyê salone de ca gênê û nê problemê weşîye anê meydan. Cinîya ke hîrê serrî yo konteyniran de ciwîyena, da zanayîş ke tutê aye semedê enfeksîyonî bi nêweşîya egzamayî kewta û hetê xoresnayîşê xizmetê weşîye de problemê pîlan ciwîyena.   Tesîrêk negatîf tutan ser o beno   Cuya konteyniran tesîrêk pîl perwerdeyê tutan ser o keno. Semedo ke wareyê înan teng o, tutê nêeşkenê dersanê xo viraznê û no zî beno sebebê kewtişê serkewtişê înan ê mektebî. Cinîyan dîyar kerd ke semedê taxa înan de lambe çin a cinî û tutî hawirêk bêasayîşî de ciwîyenê û badê hewa tarî beno endîşeyan ciwîyenê.   Hemverê krîzê ekonomî têkoşîn kenê   Cinî pêwa nê probleman ciwîyenê hemverê krîzê ekonomî zî têkoşîn kenê, nêeşkenê lazimîyê xo bigîrê, tutê înan semedo ke baş wey nêbenê, nêweş kewenê. Cinîyan vat, çarçewaya ‘paştdayîşê keyeyî’ de hîn pere girewtêne la badê ke ameyo birnayîş zor û zehmetî antê.   ‘Ceyran zî çin bo ma do uca de bicemidyê’   Cinîyêka nameyê xo nêda da zanayîş ke erdlerz ra heta nika tîya ciwîyena û vat: “Ma mecbûr ameyî tîya. Sîwanê keyeyî ma rijya. Key meymanêk yeno ma şerm kenê. Xeylêk qij o. Ma bi pîrketan mutbexêke zêde kerd. Ma zimistanî tîya cemidyenê. Ceyran çinbo ma tîya cemidyenê. Vanê ke do tîya pêroyî wedarnê eke wina bikerê ma do se bikerê? Ez nêeşkena kîra bidî. Çar tutê mi est ê. Ez mektebêk de pakitî kena. 4 aşmî bînî o zî qedêno. Ez nêeşkena turanê xo rê çîyêk bigîrî. Wa ma rê çareyêk bêro vînayîş.”   ‘Wa çareserîyêk bêro vînayîş’   Sevîm Yildirim zî dîyar kerd ke keyeyê înan serd o û wina vat: “14 serrî yo tîya ya. Vernîya mi de kes tîya çinbî. Ganî çareserîyêk bêro vînayîş. Keyeyê ma çin o, herra ma çin a. Tutê mi Stenbol de ciwîyenê. Mêrdeyê mi nêweş o.”   ‘Sîwan ket’   Sîma Turan zî dîyar kerd ke 6 serrî yo konteynir de ciwîyena û vat: “Badê ke mi fek mêrdeyê xo ra vera da, ez û lajê xo nêweş tîya bica bî. Tu ameyîşêk ma çin o. Ez mexdûr a. Lajêk mi est o, o zî nêweş o.  Sîwanê ma kewt. Hacetê ma mîyanê awe de mendî. Wa çareserîyêk bêro vînayîş.”